12 fotografija i 12 priča o Banjaluci koje niste znali
Banjaluka je najveći grad u Republici Srpskoj, drugi najveći grad u Bosni i Hercegovini, poznat po rijeci Vrbas, tvrđavi Kastel, zelenim alejama, lijepim ženama…
Osim ovih, opšte poznatih stvari, pročitajte još ponešto o ovom gradu i njegovim stanovnicima.
Banjalučani su prije više od sto godina u bioskopu gledali erotske filmove! Prikazivao ih je Tomo Rajt iz Osijeka, a 1910. godine jedan erotski film u Banjaluci prikazivan je dan i noć bez prestanka.
Banjaluka se može pohvaliti najstarijom hidroelektranom na Balkanu. U Delibašinom selu monasi iz reda Trapista izgradili su hidrocentralu 1899. godine pa je tako prva sijalica u Banjaluci zasijala osam godina prije Zagreba.
Banjaluka se prvi put spominje u zapisima ugarskog kralja Vladislava II Jagelovića, krajem 15. vijeka. On je 6. februara 1494. godine u Budimu izdao ispravu u kojoj se ovo mjesto navodi kao malo ugarsko utvrđenje u sastavu novoformirane Jajačke banovine.
U Banjaluci danas postoji više od 1.000 kafića i restorana, a prva kafana u ovom gradu otvorena je još 1617. godine. Držao je izvijesni Seid na desnoj obali Vrbasa, naspram Kastela. Bila je odmah pored puta koji je preko mosta vodio kroz Tvrđavu, a imala je trijem nad vodom.
U Banjaluci je 1929. godine živjelo oko 20.000 stanovnika, gazilo se po blatu, a u centru se nalazilo groblje. Tisa Milosavljević, prvi ban Vrbaske banovine, za samo četiri i po godine, uspio je da od zapuštene turske kasabe napravi evropski grad.
Miljančić – skroz lijevo
Oslobodilac Banjaluke od fašista, narodni heroj Milančić Miljević (1909. – 1983.), poznat je i po tome što je njegova brigada jedina od svih Titovih jedinica uspjela da zarobi nekog njemačkog komandanta, nosioca Hitlerovog krsta prvog reda, plemića Haberlajna. Miljević je 1944. organizovao i prvu fudbalsku utakmicu, odnosno osnovao prvi fudbalski klub u bivšoj Jugoslaviji, “Podgrmeč” iz Sanskog Mosta. Kasnije, u miru, on se posvetio organizovanju borbi bikova. Bio je i strastveni lovac, vozio je moskviča, a kraj života dočekao je u gradu koji je oslobodio.
Manje poznata činjenica je da su u rođeni Banjalučani Saša Lošić iz “Plavog orkestra”, kompozitor Zrinko Tutić, legendarni glumac Mustafa Nadarević, kao i vođa “Parnog Valjka”, Husein Hasanefendić – Hus.
Orkestar legendarnog džezera Kvinsija Džonsa šezdesetih godina gostovao je u Banjaluci. Taj koncert bio je nezaboravan. Tokom nastupa nestalo je struje pa su organizatori donijeli svijeće i petrolejke. To je ostavilo ogroman utisak na Kvinsija i njegove muzičare, a rezultat toga je kompozicija “Banjaluka” koja se i do danas izvodi na svjetskim džez pozornicama.
U sportskoj dvorani “Borik”, u čast olimpijskih pobjednika iz Banjaluke, nalazi se “Olimpijski slavoluk”. Zlatni banjalučki olimpijci su fudbaleri Tomislav Knez i Velimir Sombolac (1960. Rim), rukometaši Abas Arslanagić, Milorad Karalić, Nebojša Popović i Dobrivoje Selec (1972. Minhen), rukometaši Zlatan Arnautović i Zdravko Rađenović, kao i bokser Anton Josipović (1984. Los Anđeles).
“Banjaluka” je ime poznatog i veoma posjećenog restorana u Varšavi. Istoimeni simpatični kafić postoji i u Krakovu, a u Berlinu Banjaluka je ime jednog alternativnog kluba.
Banjaluka je i ime za vrstu lala koje se uzgajaju u Holandiji. U toj zemlji postoje nepregledne plantaže predivne žuto-crvene “banjaluke”.
I na kraju, da li ste znali da je po Banjaluci nazvana jedna cijela pokrajina u Italiji? (Ili je možda obrnuto, ko zna…) Bilo kako bilo, italijanska Banji di Luka (Bagni di Lucca) je prelijepa, baš kao i ova naša.
(mondo.ba)
SABLIĆ: Bila sam u Banjaluci i zagledala ljude – jesu li glasali umjesto mene u Beogradu?
