Aleksandar Prvi Karađorđević, istine i zablude

Od monarhofašističkog diktatora, kako je okarakterisan u posljeratnom dobu, prešao je put velikosrpskog hegemona, do veleizdajnika nacionalnih interesa i najvećeg srpskog usuda prošlog vijeka.

Komunisti su nastojali prikazati kralja Aleksandra Karađorđevića kao sljedbenika fašizma, kako bi ga lakše uskladili u šablon ,,narodnog neprijatelja“ – njihovog protivnika. Istina jeste da je zabranjen rad Komunističkoj partiji Jugoslavije, upravo za vrijeme njegove vladavine.

Međutim, takva odluka nije mogla biti donijeta iz stavova vladara bliskih fašizmu, pošto je čuvena Obznana donijeta decembra 1920. godine, dok su fašističke snage preuzele vlast tek oktobra 1922. godine. Fašistička Italija bila je neprijateljski raspoložena prema Kraljevini Jugoslaviji, obzirom da je ona uključila Dalmaciju u svoj sastav, uprkos savezničkom obećanju da će ona po okončanju Velikog rata pripasti Italiji.

Na kraju, nije moguće zaobići i činjenicu da je upravo kralj Aleksandar bio prva žrtva fašizma, jer je ubijen 1934. godine od strane velikobugarskih i ustaških agenata, koji su boravili na teritoriji Italije, gdje im je pružana pomoć i zaštita od jugoslovenskih vlasti, koje su ih tražile radi suđenja.

Kralj Aleksandar je bio mason

Nema pouzdanih podataka o tome da li je kralj Aleksandar Karađorđević bio pripadnik neke lože slobodnih zidara. Takvi podaci se javljaju u delima Zorana Nenezića, svojevremeno velikog majstora Velike lože Jugoslavije, pa samim tim njegove tvrdnje po ovom pitanju, ne možemo uzeti bez rezerve.

S druge strane, pominje se da postoje fotografije sa postavljanja kamena temeljca za spomenik Neznanom junaku na Avali, na kojima se vidi kralj Aleksandar sa bijelim rukavicama. Ukoliko takvi materijali zaista i postoje, ne moraju nužno označavati pripadnost masoneriji, pošto je poznato da su bijele rukavice upotrebljavane u vojnim i aristokratskim krugovima Evrope.

Jugoslovenstvo

Nameće se teza da je kralj Aleksandar najodgovorniji za stvaranje državne zajednice Srba, Hrvata i Slovenaca, koja je prvenstveno postojala kao Kraljevina SHS, ne bi li kasnije promjenila ime u Kraljevina Jugoslavija. Ono što je još strašnija postavka, a bez i jednog dokaza, jeste da je ona stvorena isključivo iz kraljeve lične ambicije, da ne kažemo hira, želje da se vlada većom teritorijom.
Jugoslovenska ideja je dosta starija i nastaje nekoliko decenija pre samog rođena kralja Aleksandra I Karađorđevića!

Teško je pratiti njen razvoj i sasvim nemoguće pronaći vrijeme nastanka. Vjeruje se da njen začetak pada negdje u sredinu 19. veka, te da je jedan od prvih zagovornika iste bio i sam vladika Petar II Petrović Njegoš, iz čijih pisama to možemo videti. Primjera radi, pismo upućeno Medu Puciću (srpskom književniku iz Dubrovnika), sadrži i sljedeću Njegoševu izjavu: ,,Ja sam se u početku nešto nadao, no danas vidim da je zasad jugoslovenstvo idealna riječ koja samo priznajem glasno lijepo zvuči.“

Kao što vidimo iz citiranog djela, Njegoša je jugoslovenska ideja držala za kratko, ali je važno uočiti da je ona prisutna i prihvaćena u njegovo vreme. Radi stvaranja jasnije slike, jedna mala napomena – pomenuto Njegoševo pismo nastalo je 1849. godine, odnosno četiri decenije prije rođenja kralja Aleksandra Karađorđevića.

Ideja stvaranja jugoslovenske države proklamovana je više puta kao srpski državni program. Prvi put je to učinjeno pod vladavinom kneza Mihaila Obrenovića. Niškom deklaracijom iz decembra 1914. godine, Kraljevina Srbija je ponovo postavila: ,,oslobođenje i ujedinjenje sve naše neoslobođenje braće Srba, Hrvata i Slovenaca“, za svoj ratni cilj. Tamo je stajalo da se sve sile stavljaju ,,u službu velike stvari Srpske Države i Srpsko-Hrvatskog i Slovenačkog Plemena.“

Ako je vjerovati riječima uglednog istoričara Mileta Bjelajca, državno rukovodstvo Srbije nije moglo znati za odredbe Londonskog ugovora iz 1915. godine, kojima je Italiji dozvoljeno teritorijalno proširenje na Dalmaciju, dok je Kraljevina Srbija dobila znatna proširenja na zapadni Balkan, odnosno teritorije sa većinskim srpskim stanovništvom.

Ukoliko poklonimo povjerenje ovoj tvrdnji, jasno je da prilika za stvaranjem jedinstvene srpske države nikada nije propuštena.

U trenutku kada je hrvatski separatizam uzeo i suviše maha, kralj Aleksandar je bio pripreman na amputaciju Hrvatske, po liniji koja odgovara onoj čuvenoj Karlobag-Ogulin-Karlovac-Virovitica. Međutim, hrvatski političari su uvidjeli da nemaju međunarodnu podršku za ostvarivanje bilo čega višeg od onoga što im je kralj Aleksandar ponudio, te je privremeno njihov separatizam utihnuo.

Đorđe Karađorđević

Neosporno je da se Aleksandar I našao na prestolu, koji njemu najpre nije pripadao. Na mjestu prestolonasljednika sve do 1909. godine, po pravu primogeniture (prvorođenog), koje je jemčio i tada važeći Ustav, nalazio se kraljević Đorđe Karađorđević, stariji sin kralja Petra I. Nakon nesrećnog događaja u kojem je pogoršao zdravstveno stanje svog posilnog Kolakovića, i time indirektno prouzrokovao njegovu ubrzanu smrt (obzirom da je i prije bolovao), princ Đorđe se samostalno odlučio na abdikaciju, odnosno odricanje od prestola.

Da je odluka bila lično njegova, mada pod pritiskom javnosti, vidimo i u proglasu kralja Petra: ,,Moj Sin Kraljević Đorđe, dosadašnji Prestolonaslednik, našao se pobuđen, da na prava i prerogative Prestolonasljednika, koja je po ustavu zemaljskome kao moj najstariji sin imao, podnese abdikaciju, koju je kao svoju nepokolebljivu volju objavio.“

Poznato je da odluku o abdikaciji, Đorđe donosi uprkos volji i nagovorima svog oca kralja Petra. Ovakvom odlukom, Đorđe je trajno izgubio pravo prestolonasljedstva. Danas se kralj Aleksandar nalazi pod udarom kritika, da je preoteo kraljevski tron od svog brata. Međutim, jasno je da to nije istina.

Ukoliko se princ Đorđe kasnije pokajao zbog ovakve svoje odluke, tu se ništa nije moglo učiniti, pošto je abdikacija neopoziv akt – jednom odricanje od prestola je trajno.

Drugi o kralju Aleksandru

,,Aleksandar će zauvek živjeti u sjećanju svog naroda kao herojska figura impozantne veličine. Poput Vašingtona i Linkolna Jugoslavije – kao Vašington sposoban i neustrašiv general koji je oslobodio svoju zemlju od ugnjetavanja; kao Linkoln mudar vođa i patriota koji je završio u mučeništvu.“ – Nikola Tesla (Njujork, 19. oktobar 1934)
,,Nadamo se da će Srpska pravoslavna crkva proglasiti Kralja Aleksandra svetiteljem-mučenikom, kao što je to učinila Ruska crkva sa svojim carem i carskom porodicom. I to iz istih razloga iz kojih su to učinili Rusi…“ – akademik Matija Bećković
,,Princ Aleksandar je bio voljan tako postupiti, ali su ga političari ubedili da su ugrožene sve slobode srpskog naroda i da treba prepustiti pravdi, njihovoj pravdi, da slobodno deluje…“ – Arčibald Rajs o Aleksandru I Karađorđeviću u vreme Solunskog procesa.

(Srpski akademski krug)