ANALIZA: Teška godina iza Srpske, čeka nas još teža

Iako je pandemija korona virusa imala veoma negativan uticaj na ekonomiju u prošloj godini, dostupni parametri pokazuju da je Republika Srpska uspjela da zadrži stabilnost, sačuva radna mjesta i održi likvidnost budžeta. Istovremeno velika finansijska sredstva usmjerena su za pomoć zdravstvu i privredi, a teška, krizna godina završena pozitivno.

Pored toga, Republika Srpska može da se pohvali i uredno servisiranim obavezama u prošloj godini, pa je tako u novu godinu ušla bez dugovanja prema radnicima, penzionerima i poljoprivrednicima. Isto tako, sva socijalna davanja i sva finansiranja iz budžeta uredno su isplaćivana bez dana zakašnjenja.

Da je to tako pokazuju dostupni pokazatelji korišteni u ovoj analizi portala Banjaluka.net, koji potvrđuju da je Vlada Republike Srpske pravovremeno reagovala na tektonske promjene izazvane pandemijom korona virusa, te da su mjere koje je potom donosila bile efikasne i dobro koncipirane, što je rezultiralo povoljnim stanjem u privredi i cijeloj ekonomiji.

Naime, mjerama Vlade Republike Srpske za podršku privredi obuhvaćene su sve djelatnosti koje su direktno ili indirektno pretrpjele i još trpe posljedice pandemije. Osim pomoći koja se izdvaja iz Kompenzacionog fonda, posebnom kreditnom linijom Vlade Republike Srpske plasirane pomoću Garantnog fonda, privrednim subjektima je olakšan pristup finansijskim sredstvima za povratak poslovnim aktivnostima nakon višemjesečne pauze i blokade.

Sačuvana radna mjesta i zdravlje građana

Pozitivne kritike stižu i od ekonomista, koji ocjenjuju da je Vlada Republike Srpske reagovala brzo i efikasno u pogledu pomoći najugroženijim sektorima, zbog čega su pored očuvanja zdravlja sačuvana i radna mjesta, što je bio drugi najvažniji zadatak Vlade Radovana Viškovića u protekloj kriznoj godini.

Radovan Višković, predsjednik Vlade Republike Srpske istakao je da je Republika Srpska uprkos izuzetno teškoj godini i borbi sa pandemijom virusa korona uspjela da 2020. godinu završi pozitivno kada je riječ o finansijama i davanjima iz budžeta.

“Ulazimo u 2021. godinu sa više optimizma i vjerujem da ćemo, najdalje polovinom godine, moći da se vratimo normalnom životu i redovnim obavezama, a da 2020. zaboravimo što je moguće prije”, rekao je Višković i dodao da je Vlada iz budžeta u prošloj godini izdvojila 328 miliona KM za pomoć zdravstvenom i realnom sektoru, a realni budžet je ispod 2,5 milijardi maraka.

Prema njegovim riječima, kada se na to doda skoro milijardu maraka za Fond PIO i kreditna zadužanja dođe se do budžeta od tri milijarde i šest stotina miliona KM koliko je bio drugi rebalans za 2020. godinu.

“Sve naše zdravstvene ustanove plaćale su poreze i doprinose u 2020, za razliku od nekih prethodnih godina”, naglasio je Višković.

Istovremeno, mora se naglasiti da je u kriznoj 2020. godini zdravstveni sistem Republike Srpske sve vrijeme pandemije pružao usluge i provodio procedure isto kao što to rade zdravstveni sistemi Slovenije, Njemačke, Italije, Amerike, Rusije, Srbije. S tim u vezi, institucije Republike Srpske su pomogle zdravstvenim radnicima u smislu da ti ljudi nijednog momenta nisu bili bez potrebne opreme i medicinskog materijala i da su mogli adekvatno da reaguju i pruže neophodne usluge građanima. Zasluge za takve uspjehe moraju se pripisati zdravstvenim radnicima i institucijama Republike Srpske, na čelu sa Vladom Republike Srpske.

Veći poreski prihodi

Kada su u pitanju poreski prihodi, raspoloživi podaci pokazuju da je Poreska uprava u prošloj godini prikupila ukupno 2,483 milijardi KM što je za 0,2 odsto više nego u 2019. godini, koja je bila rekordna u naplati javnih prihoda od osnivanja Poreske uprave Republike Srpske.

Goran Maričić, direktor Poreske uprave Republike Srpske, rekao je da su direktni porezi u prošloj godini naplaćeni u iznosu od 464,4 miliona KM ili 8,9 miliona maraka manje.

„U ovom segmentu javnih prihoda, porez na dohodak je ostvario značajan rast, pa je naplaćeno 196,9 miliona KM, odnosno 6,7 miliona KM ili četiri odsto više nego u godini ranije. Prihodi po osnovu poreza na dobit iznosili su 226,2 miliona maraka i manji su za pet odsto u odnosu na uporednu godinu, prije svega zbog toga što je Uredbom sa zakonskom snagom o poreskim mjerama za ublažavanje ekonomskih posljedica nastalih usljed pojave korona virusa, s ciljem da se poreskim obveznicima olakša izvršavanje obaveza, odgođeno plaćanje obaveza po osnovu poreza na dobit za 2019. godinu, te je poreskim obveznicima zbog poteškoća u poslovanju omogućeno plaćanje tih obaveza u ratama do kraja 2020. godine“, rekao je Maričić.

On je dodao da su doprinosi u 2020. godini naplaćeni u iznosu od 1,638 milijardi KM, što je za 64,5 miliona maraka ili četiri odsto više nego u 2019. godini, što je direktan pokazatelj da su mjere Vlade RS ublažavanju posljedica korona virusa po privredu imale značajne efekte, jer je očigledno da nije došlo do smanjenja plata zaposlenih, niti značajnog otpuštanja radnika.

„Obzirom na sveukupnu krizu koju je izazvala pandemija korona virusa, moram reći da možemo biti zadovoljni dostignutim nivoom naplate javnih prihoda u Republici Srpskoj u prošloj godini, koju je obilježila smanjena privredna aktivnost, odnosno ograničenja rada, zabrane rada, ograničenje kretanja roba i drugo. Uspjeli smo stabilizovati naplatu javnih prihoda u prošloj godini, nakon ozbiljnog pada u martu i aprilu, tako da je ona rasla iz mjeseca u mjesec i na kraju godine prestigla naplatu iz 2019. godine“, dodao je prvi čovjek Poreske uprave Republike Srpske.

Naime, nakon nekoliko godina konstantnog rasta javnih prihoda u Srpskoj, u martu prošle godine se došlo u situaciju gdje je zabilježeno smanjenje prihoda, usljed mjera Republičkog kriznog štaba koji je zabranio i ograničio rad određenih djelatnosti, ali i odgađanja plaćanja poreskih obaveza.

Podaci o naplati javnih prihoda prije i poslije donošenja pomenutih mjera i odluka polovinom marta pokazuju da je naplata javnih prihoda u prvoj polovini marta iznosila 122,8 miliona maraka što je predstavljalo rast prihoda od 10,6 miliona KM ili devet procenata u odnosu na isti period prošle godine. Međutim, nakon donošenja mjera, ograničenja i zabrana rada, odlaganja plaćanja poreskih obaveza došlo je do pada naplate javnih prihoda pa je u drugoj polovini marta naplaćeno tek 86,7 miliona KM, što je za 44,7 miliona maraka ili 34 odsto manje nego u istom periodu prošle godine.

Trend stabilizacije u drugoj polovini godine

Već nakon dva i po mjeseca negativnih trendova u naplati izazvanih sveopštom situacijom u vezi sa korona virusom, a nakon pomenutih mjera Vlade i aktivnosti Poreske uprave Republike Srpske, u junu je počeo trend stabilizacije u naplati koji se zadržao do kraja godine, pa je na zadovoljstvo svih naplata javnih prihoda čak i nešto veća nego u 2019. godini.

Iz ovog se može zaključiti da su mjere Vlade na ublažavanju posljedica korona virusa po privredu imale značajne efekte na stabilizaciju naplate javnih prihoda u Republici Srpskoj, jer nije došlo do smanjenja plata zaposlenih, niti značajnog otpuštanja radnika.

Prema raspoloživim podacima, u 2020. godini je čak zabilježeno povećanja plata zaposlenih u javnom sektoru, dok su javne zdravstvene ustanove redovno izmirivale tekuće obaveze, što je za rezultat imalo i više prihoda po osnovu doprinosa.

Pored mjera Vlade, treba istaknuti i da značajne zasluge za stabilizaciju javnih prihoda idu i redovnim aktivnostima Poreske uprave RS na kontroli i naplati javnih prihoda, odnosno pravovremenom preduzimanju mjera i radnji kako bi ta naplata bila što efikasnija.

Zaposleno 23.500 građana

Da je Republika Srpska dobro reagovala u vrijeme krize izazvane pandemojom korona virusa, pokazuju i podaci o zaposlenosti prema kojima je od početka pandemije u martu pa do kraja prošle godine 2.500 ljudi više zaposleno nego što je izgubilo posao. Naime, zvanični podaci pokazuju da je u vrijeme pandemije bez posla ostalo 21.000 ljudi, ali je sa druge strane 23.500 dobilo posao.

“Mi smo i u vrijeme borbe sa virusom korona, izdvajanjem ogromnih finansijskih sredstava koja nisu bila planirana, pronašli način da ljudima koji su ostali bez posla pomognemo da prežive u tom najgorem momentu”, rekao je Višković. On je naglasio da je pandemija još jednom pokazala značaj i snagu vlastitih institucija i sigurno je da ovakav ishod na kraju 2020. godine ne bi bio da one ne postoje.

Treba reći da je u prošloj godini sproveden niz odluka i zaključaka Vlade Srpske i Republičkog kriznog štaba od kojih je jedna od najznačajnijih Uredba sa zakonskom snagom o poreskim mjerama za ublažavanje ekonomskih posljedica nastalih usljed bolesti COVID-19 izazvane korona virusom. U tom smislu, Poreska uprava Republike Srpske je obradila, odnosno odobrila više od 29.000 zahtjeva na iznos od preko 51 miliona KM, a tim zahtjevima je obuhvaćeno više od 92.000 zaposlenih u ugroženim djelatnostima.

Zora Vidović, ministarka finansija Republike Srpske istakla je da će negativan uticaj virusa korona najvjerovatnije potrajati i u prvoj polovini ove godine, ali da se poslije toga, posebno nakon sprovođenja vakcinacije stanovništva, očekuje postepeni privredni oporavak, dok se potpuni oporavak očekuje u 2022. godini.

Ona naglašava da će prioritet u 2021. godini i dalje biti očuvanje zdravstva, privrede, radnih mjesta i redovnih isplata penzija, socijalnih i drugih davanja. Najavila je da će u ovoj godini u fokusu biti rasterećenje rada, te da će biti sprovedena nova fiskalizacija.

Privredi na raspolaganju više od 450 miliona KM

“Privredi će na raspolaganju biti nešto više od 450 miliona KM, što direktno iz budžeta, što iz Kompenzacionog fonda i putem Garantnog programa. Takođe, nastojaćemo da pomognemo u saradnji sa određenim međunarodnim faktorima koji nude povoljne kredite za privredu”, rekla je ministarka. Ona je ocijenila da je protekla godina u Srpskoj zbog pandemije bila vrlo teška, izazovna i nepredvidiva, ali da je jako uspješno završena s obzirom na to da je budžet bio stabilan i likvidan, a zdravstveni sistem je funkcionisao i obezbjedio neophodnu njegu oboljelima.

Vjekoslav Petričević, ministar privrede i preduzetništva Republike Srpske, rekao je da su mjere Vlade tokom pandemije virusa korona dale rezultate i da privreda bilježi blagi rast, da su zadržana radna mjesta, a prosječna neto plata povećana i prvi put je veća nego u Federaciji BiH.

On je poručio da će Vlada i resorno ministarstvo nastaviti i ove godine sprovođenje mjera sa ciljem da se očuvaju privredne aktivnosti i radna mjesta u Srpskoj.

Prema njegovim riječima, Vlada Srpske i resorno ministarstvo su od samog početka pandemije virusa korona zauzeli stav da treba očuvati radna mjesta i maksimalno pomoći domaćoj privredi da bi ostala što zdravija.

Budžet za 2021. godinu 3,795 milijardi KM

Inače, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je polovinom decembra prošle godine budžet Republike Srpske za 2021. godinu u iznosu od 3,795 milijardi KM. Budžet za 2021. godinu veći je za 159 miliona u odnosu na drugi rebalans ovogodišnjeg budžeta, a kako je tada rekla ministarka finansija Zora Vidović, biće u znaku saniranja negativnih posljedica pandemije virusa korona, očuvanja privredne aktivnosti i radnih mjesta, te podrške zdravstvenom sektoru.
Borko Đurić, predsjednik Privredne komore Republike Srpske, izjavio je medijima da postoje blage naznake ekonomskog rasta, te da je jako važno da će privreda biti u vrhu prioriteta u ovoj godini.

„Jako je važno za nas da će, prema najavama nadležnih, privreda biti u vrhu prioriteta u ovoj godini, odmah iza zdravstvenog sektora. Sličan pristup zauzele su i vodeće zemlje EU“, rekao je Đurić.

On je istakao da će u narednom periodu poslovanje privrede prvenstveno zavisiti od situacije u vezi sa virusom korona u Srpskoj i BiH.

Ocjenjuje da je ohrabrujuća okolnost blagi oporavak pojedinih grana privrede i veće narudžbe od stranih partnera u posljednjih nekoliko mjeseci, što predstavlja dobru osnovu za početak 2021. godine, dodajući da to neće biti dovoljno da se sanira minus koji je zabilježen prvenstveno u prvim mjesecima pandemije.

(Banjaluka.net)