Bogata arheološka nalazišta u Laktašima: Muzej na otvorenom svjedoči o dalekoj prošlosti

Kao malo koja opština u RS, Laktaši raspolažu izuzetno vrijednim arheološkim nalazištima iz doba Rima i Vizantije koji predstavljaju veliki turistički potencijal.

U opštinskoj Turističkoj organizaciji ističu nekoliko najznačajnijih nalazišta koja je su tokom posljednje dvije decenije otkrili stručnjaci Zavičajnog muzeja iz Gradiške.

Bojan Vujinović, kustos ove ustanove kaže da se radi o nalazištima koja svjedoče o važnom položaju Laktaša u dalekoj prošlosti.

Prije pet godina u Gornjim Bakincima, pronađen je ranovizantijski grad „Balkis“ iz četvrtog vijeka.

Oko grada je otkriven veliki broj pratećih zdanja među kojima Sveta episkopska bazilika iz doba ranog hrišćanstva, dimenzija 40 sa 13 metara, koja je bila centar crkvenog života sjevernog dijela Bosne u periodu od četvrtog do šestog vijeka.

Cijeli ovaj kompleks, naglašava Vujinović, je impozantnih razmjera, na preko 40.000 kvadratnih metara.

– Nakon uređenja i turističke valorizacije, ovaj arheološki lokalitet imaće velike šanse da postane jedno od najposećenijih turističkih mjesta – uveren je Vujinović.

U Opštini Laktaši ističu Rimske terme (Balneum) odnosno javno kupatilo čiji temelji su otkriveni u gradskom centru, kao arheološki biser koji je bio u punom sjaju od prvog do četvrtog vijeka.

– Arheološka istraživanja, te brojni predmeti pronađeni u Termama, potvrđuju korištenje specijalnog sistema zagrijavanja prostorija sa toplim i hladnim kupkama – navode u Turističkoj organizaciji Laktaša.

Oni naglašavaju da su tragovi rimskih kupatila pored izvora teramlne vode, pronađeni i na lokalitetu Zidine i to davne 1889. godine.

Ranko Karapetrović, načelnik Laktaša smatra da su izdašni izvori termalne vode, koji su i sada osnova turizma, bili privlačni civilizacijama koje su ovu blagodet prirode obilato koristile i na tome zasnivale svoju kulturu.

Brdašce na uzvišenju nadomak Banje u centru grada je najbogatije arheološko nalazište na području laktaške opštine, smatra Karapetrović, ukazujući da tu pronađeni predmeti pripadaju mlađem paleolitu.

– Iz tog perioda otkriveno je 11 kremenih odbitaka uglavnom alatki ili rezala. Stanovnici Brdašca bili su pripadnici lovačke zajednice. Takođe, na ovom lokalitetu, pronađeni su i brojni predmeti iz kasnog bronzanog i početka ranog željeznog doba, kao što su bronzana narukvica, šivaća igla i bronzani privjesak za naočale – kaže Karapetrović.

On naglašava i važnost Gradine u Šušnjarima formirane od 1100. do 800. godine prije nove ere. Naselje je smješteno na istaknutom brdu nad Vrbasom. Na ovom praistorijskom nalazištu su ostaci rimske kulture kao i  zidanih utvrda iz kasnog srednjeg vijeka.

– Današnja oblast Laktaša nalazila se na granici dvije provincije, Dalmacije i Panonije – ukazuju istoričari naglašavajući, među ostalima Ad Fines, naselje koje je  služilo kao odmaralište, u predjelu današnjih Mahovljana, koje označava prelaz iz posavske ravnice u brdovita bosanska područja.

Takođe u današnjim naseljima Maglajani i Trn (Ad Ladios), na više mjesta pronađeni su rimski ostaci, naročito kamen i opeka. Rimska cesta je na prostoru današnjeg Trna prolazila pored ovećeg naselja koje je imalo svoje ciglane i pogodan smještaj za vojnu posadu.

Godine 1925. ovde je otkrivena ploča s latinskim natpisom, a arheolozi i sada smatraju da je laktaško područje muzej na otvorenom koji još uvijek nije istražen.

Regionalna saradnja

U opštini Laktaši smatraju da je neophodno regionalno uvezivanje kako bi turistička ponuda bila komletnija i raznovrsnija te privukla veći broj turista iz Evrope i svijeta. Za sada najviše gosti dolazi iz Austrije, Slovenije i Hrvatske ali to je višestruko manje od realnih mogućnosti turističke ponude koja se, osima arheologije ogleda u seoskom turizmu, parkovima prirode, etno domaćinstvima, crkvama brvnarama, vinskim putevima i novim hotelskim kapacitetima u Laktašima i Slatini.

(EuroBlic)