Bosna i Hercegovina država bez nacije

Klasična centralizovana država republikanskog tipa, dugoročno ne može da postoji ukoliko ne postoji jedna preovladjujuća nacija koja se sa tom državom i kroz nju identifikuje kao posebna i različita od drugih nacija.

PIŠE: Milan Tegeltija

Još od kreiranja Dejtonskog sporazuma njegovi tvorci su računali na faktor vrijeme, koje će kroz djelovanje fusionih procesa i i tada popularni narativ “reintegracija” donijeti postepeno gubljenje narodnih-etničkih identiteta Srba, Hrvata i kvazi-etničkih a ustvari religijskih identiteta “Bošnjaka” (prije toga Muslimana ), i izrastanje nove nacije “bosanske” , identifikovane sa Bosnom i Hercegovinom kao posebnom državom.

Takvom opredjeljenju tvoraca Dejtona značajno je doprinjela činjenica da i sami potiču iz takve deetnificirane državljanske nacije (SAD), zbog čega su taj vlastiti primjer, kao model namjeravali aplicirati u BiH.

Međutim, tvorci Dejtona su napravili krupnu grešku, zanemarujući činjenicu da u Evropi, a posebno istočnoj Evropi, takav državljanski koncept nacije nije održiv, jer se pojam nacije na tom području čvrsto izražava kroz etničku pripadnost, koja tvori naciju a nacija potom tvori državu.

Još od 1993. godine i vještačkog preimenovanja BIH Muslimana u Bošnjake, na kongresu u sarajevskom Holiday Innu bošnjaštvo je koncipirano kao nacionalno oblikovanje religijske grupe, tj. davanje religijskoj grupi etničkog odnosno nacionalnog sadržaja, koji se nije mogao oblikovati na osnovu jezika, pisma i svega onog što jedan etnos-naciju razlikuje od druge, nego je bošnjaštvo upravo obuhvatilo religijsku posebnost BIH muslimana.

Čak ni tvorci novog naziva BIH muslimana (Bošnjaci) nisu se usudili da si pretenciozno daju ime Bosanci, iz razloga što su bili svjesni da takva koncepcija u konačnici negira i obesmišljava suštinski namjeru etnooblikovanja BiH muslimana kao etno posebnosti, koja je već svojim osnivanjem pretendovala da na teritoriji BiH formira državu zasnovanu na postulatima islamske države koncipirane u Islamakoj Deklaraciji Alije Izetbegovića.

Prema tome koncipiranje bošnjaštva u svojoj konačnici imalo je za cilj da se na kvazi-etničkom osnovu ili bolje reći kroz masku etno-nacionalnog ustvari formira islamska država na teritoriji BIH.

Svjesni da koncept države koja bi bila država Muslimanskog naroda na tlu Evrope, nije nešto što može biti prihvaćeno od ostatka Evrope, pribjegli su etnificiranju BiH Muslimana, dajući im drugi naziv prividno identifikovan sa BIH a zadržavajući religijaki sadržaj tog naroda kao njegovu osnovnu odrednicu.

Nakon što je vrijeme nakon Dejtona pokazalo da se na tlu BIH ne može napraviti država koja bi bila zasnovana na konceptu islamizma a da bude prihvaćena kao takva u Evropi , pribjeglo se ideološkom konceptu bosnifikacije Bošnjaka, Srba i Hrvata kroz tzv gradjanski koncept , koji snažno zagovaraju neki vodeći bošnjački intelektualci (Rusmir Mahmutćehajić, Senadin Lavić itd) i neke političke opcije u BIH.

Takav koncept ustvari naslanja se na prvobitnu ideju tvoraca Dejtona o jednoj bosanskoj naciji koja tek treba da nastane procesima “reintegracije”.

Međutim vrijeme je pokazalo da BiH samo jača nacionalne identitete Srba i Hrvata i da je stepen njihove nacionalne osvještenosti takav da bilo kakav pokušaj bosnifikacije njihovog srpskog ili hrvatskog nacionalnog identiteta samo jača te srpske i hrvatske identitete.

Koncept jedne državljanske nacije nije uspio ni u Jugoslaviji, koja je imala neuporedivo više homogenizirajućih faktora od BIH, pa se ne može razumno pretpostaviti da proces bosnifikacije ima ikakvu šansu u BIH.

Naprotiv on može samo stvoriti dodatni otpor prema BiH kao državi.

Države kao BiH , koje su suštinaki države bez nacije, mogu opstati samo na principu konfederacije ili federacije nacija na snažnom konsocijacijskom modelu organizovanja.

Svaki pokušaj centralizacije i prelaska granica konsocijacije je projekat urušavanja BIH , koja kao država može da opstane samo prihvatanjem vlastitog deficita nacije, kojeg nadomještava konfederalno-konsocijaciskim konsenzusom na bazi zajedničkih interesa.