Čiji je Ruđer Bošković: Nova svađa Hrvata i Srba zbog preimenovanja aerodroma u Dubrovniku

Preimenovanje dubrovačkog aerodroma izazvalo je novu svađu između Hrvata i Srba, ovog puta oko loze jednog od najslavnijih sinova starog lučkog grada.

Posle preimenovanja ovog meseca, letovi za Dubrovnik sada sleću na aerodrom “Ruđer Bošković” nazvan u čast čuvenog astronoma, matematičara i teologa iz 18. veka.

Italijanima poznat i kao Ruđero Đuzepe Bošković, ili po engleskoj transpoziciji njegovog imena, Rodžer Džozef Bošković, izneo je jedan zakon koji upravlja prirodnim silama, preteču atomske teorije, i dokazao je i odsustvo atmosfere na Mesecu.

Dubrovnik je bio poznat kao Raguza kada je Bošković rođen u samoupravnoj republici 1711. Njegova majka je bila Italijanka i on je sa 14 godina otišao u Rim da nastavi školovanje, a potom i karijeru.

Ali identitet i poreklo njegovog oca je ono što je sada u pitanju, u nizu koji još jednom dokazuje da je pripisivanje mesta ljudima trnovit posao na Balkanu gde identitet može biti i fluidan i veoma emotivan. Verski izbori i pripadnosti napravljeni pre nekoliko vekova od tada su prerasli u etnički identitet: katolici u Hrvate, pravoslavci u Srbe, a bosanski muslimani u Bošnjake, piše britanski „Gardijan”.

Nikola Bošković je bio dubrovački trgovac iz sela Orahov Do, u planinama koje se nadvijaju nad Dubrovnikom. To selo sada leži u polovini BiH koju vode Srbi, poznatoj kao Republika Srpska.

Lideri tog entiteta žele da izgrade svoj aerodrom u Trebinju, nedaleko od Orahova Dola, i žele da ga nazovu po Ruđeru Boškoviću. Njihov argument je da su Nikola Bošković i njegov klan bili Srbi pre nego što su se pokatoličili.

Srpski naučnici tvrde da je Nikolino preobraćenje bilo čisto transakcijsko i da je učinjeno kako bi se oženio u katoličkoj porodici u Raguzi ili da bi nastavio svoju karijeru, te da stoga nije promenio suštinski srpski identitet porodice.

Bivši predsednik Srbije Boris Tadić opisao je Boškovića kao „Srbina katolika“.

Danilo Kovač, istoričar sa Univerziteta Sapijenca u Rimu, rekao je: „Kada se razmatra pitanje Boškovićevog etničkog porekla, ključno je priznati da je koncept nacionalnih identiteta imao različita značenja za vreme njegovih predaka.

Pozivajući se na radove srpskih i crnogorskih naučnika koji tvrde da je porodica u suštini srpska, on je dodao: „Istorijski zapisi nesumnjivo potvrđuju da je Nikola posećivao i opisivao srpske pravoslavne crkve i manastire na Kosovu.

Ivan Maslać, komercijalni direktor dubrovačkog aerodroma, odbacio je takve tvrdnje. „Imenovanje aerodroma je naša stvar i mi, naravno, nećemo nikoga pitati o tome. Naravno da Ruđer Bošković nije Srbin”, rekao je on prenosi list Slobodna Bosna .

Domagoj Vidović, lingvista Instituta za hrvatski jezik i jezikoslovlje, koji je proučavao Orahov Do, rekao je:„Stric Ruđera Boškovića bio je katolički sveštenik don Ilija Bošković. Do početka 20. veka u Orahovu Dolu nisu živeli pravoslavni hrišćani. Katoličko poreklo Boškovića seže više od 400 godina unazad. O tome postoje dokazi u eparhijskim izveštajima, registrima i popisima.”

Borba oko proslavljenih prošlih stanovnika nije ništa novo. Srbija je 2006. godine beogradskom aerodromu dala ime po Nikoli Tesli, legendarnom pronalazaču i dedi elektrotehnike. Tesla je bio etnički Srbin rođen u selu Smiljanu, koje je tada, sredinom 19. veka, bilo na vojnoj granici Austrougarske, a sadašnje Hrvatske.

Iako jedva da je kročio u današnju Srbiju, Beograd Teslu smatra svojim. Njegov pepeo nalazi se u beogradskom muzeju, a Srpska pravoslavna crkva vodi kampanju da ga premesti u crkvu uprkos njegovom odvojenom pogledu na religiju. Srbija je gorko negodovala kada je Hrvatska stavila lik pronalazača na svoje kovanice od 50, 20 i 10 centi kada je ušla u evrozonu početkom godine.

U Narodnoj banci Srbije rekli su agenciji Frans pres da Zagreb time „uzurpira kulturnu i naučnu baštinu srpskog naroda“.

Tesla, koji je postao američki državljanin, verovatno bi bio zgrožen tim prepirkama. „Podjednako sam ponosan na svoje srpsko poreklo i na svoju hrvatsku domovinu. Živeli svi Jugosloveni“, rekao je jednom prilikom.

U BiH pitanje Trebinja ima drugu dimenziju, nastojanje bosanskih Srba i njihovog lidera Milorada Dodika da ojačaju autonomiju Republike Srpske. Projekat su do sada blokirali hrvatski i bošnjački članovi zajedničkog Predsedništva BiH.

Najbolji pesnik 18. veka

Ruđer Bošković svrstan je među 100 najznamenitijih Srba svih vremena, a bio je filozof, matematičar, astronom, fizičar, inženjer, pedagog, geolog, arhitekta, arheolog, optičar, diplomata i profesor.

Bio je najbolji pesnik na latinskom jeziku u 18. veku, vrsni poliglota i prevodilac. Naučna dela pisao je u stihovima, a sebe je opisivao kao astronoma i pesnika.

Ovaj vanvremenski čovek bio je osnivač Milanskog univerziteta i Optičkog instituta francuske mornarice, član svih najvećih akademija tog vremena, među kojima su Londonska, Pariska, Rimska.

Umro je u vili Bosi u Milanu, pritisnut umorom i duševnom slabošću ali i posledicama dugotrajne groznice koju je dobio na obali Male Azije kada je krenuo u Carigrad.

Sahranjen je na groblju u Milanu 13. februara 1787. godine, a srce mu je preneto u zavičaj, prenosi politika.rs.

(SB)