DANAS JE VIDOVDAN: Dan sjećanja na kosovsko stradanje i jedan od ključnih praznika Srba

Danas je Vidovdan, jedan od ključnih nacionalnih praznika Srba, dan kada se sjećaju Svetog mučenika kneza Lazara, onih koji su se zajedno sa njim borili na Kosovu 1389. protiv Turaka, kao i svih drugih koji su pali u borbi za otadžbinu.

Tokom Boja na Kosovu Knez Lazar je ubijen, od turske ruke, pošto je zarobljen. Prethodno, turskog sultana Murata ubio je srpski ratnik Miloš Obilić.

Imajući u vidu opšte okolnosti u kojima se Srbija našla te 1389, opredjeljenje za borbu koju je predvodio knez Lazar, bilo je, racionalno gledano, svjesna žrtva.

Odnos snaga bio je takav da je otpor Turcima mogao djelovati uzaludnim, no vjerski i moralni motiv odredio je da se turskim napadačima ima pružiti otpor bez obzira na posljedice.

Ta bitka postala je odrednica srpske istorije, jedna od ključnih, prije svega zbog nesumnjive činjenice da je opredjeljenje za borbu za Srbe tada bilo svjesna žrtva.

Vodeća odrednica oslobodilačke borbe Srba tokom čitavog 19. vijeka bila je poziv na oslobođenje Kosova. Odlučna pobjeda Srba u Boju na Kumanovu 1912. i potom kod Velesa, dovela je do konačnog oslobođenja Kosova, kao rezultat Prvog balkanskog rata.

Vidovdan se takođe ispostavio kao važan datum u više navrata tokom istorije Srba. Na Vidovdan 1914, Gavrilo Princip, nacionalni revolucionar i sljedbenik Mlade Bosne, izvršio je atentat na Franca Ferdinanda, prestolonasljednika Austrougarske monarhije.

Taj događaj poslužiće vlastima u Beču kao izgovor za ultimatum i potom napad na Srbiju, čime je započeo Prvi svjetski rat. Kraljevina Srbija je iz tog rata, po cijenu stravičnih žrtava, izašla kao pobjednica.

Plod srpske pobjede bilo je stvaranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918. godine, odnosno od 1929, Jugoslavije.

Na Vidovdan 1919, potpisan je Versajski mirovni sporazum, a 1921, Konstituanta odnosno Ustavotvorna Skupština Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca izglasala je upravo na Vidovdan prvi Ustav zajedničke države otuda nazvan Vidovdanski.

Na Vidovdan 1881. potpisan je sporazum između Srbije i Austrougarske, poznat kao Tajna konvencija.

Knez, potonji kralj Milan Obrenović preusmjerio je tada spoljnopolitičku orjentaciju Srbije prema Beču, razočaran ponašanjem Rusije. Na Berlinskom kongresu ubrzo potom velike sile izašle su u susret interesima Srba. Ne samo da joj je priznata potpuna nezavisnost, nego je Srbija dobila i teritorijalno proširenje prema jugoistoku. Sastavni dio Srbije tada postaju Niš, Pirot, Leskovac, Vranje, Toplica. Sporazum iz 1881, ispostaviće se kao blagotvoran za ekonomski uspon Srbije tokom narednih decenija.

Godine 1948, u Bukureštu je objelodanjena Rezolucija Informbiroa o stanju u KPJ, upravo na Vidovdan. Rezolucijom su pozivane takozvane zdrave snage da zbace vrh KPJ.

Godine 2001, na Vidovdan, Tribunalu za bivšu Jugoslaviju u Hagu, izručen je Slobodan Milošević, prethodno predsjednik Srbije i SRJ. Ako je vjerovati tadašnjim vlastima Srbije niko od njih u tom trenutku nije se sjetio da se izručenje događa baš na Vidovdan.

U savremenoj Srbiji Vidovdan je zvanični državni praznik, u znak sećanja i poštovanja prema svima koji su se tokom istorije borili za otadžbinu.

(N.S)