Događaji koji su u regionu obilježili 2023.

Srbija – godinu na izmaku su obilježila dva masovna ubistva koja su se dogodila početkom maja, dan za danom.

Masakr u Ribnikaru

U Osnovnoj školi “Vladislav Ribnikar” u Beogradu 3. maja maloljetni K.K. ubio je iz pištolja devet  učenika i čuvara škole, a ranio još pet učenika i nastavnicu. Pošto je tada imao 13 godina nije krivično odgovoran, i smješten je u odgovarajuću psihijatrijsku ustanovu za djecu i omladinu.

Tužilaštvo je optužilo njegovog oca Vladimira K., koji se nalazi u pritvoru, da ga je obučavao da rukuje vazdušnim i vatrenim oružjem, kao i da oružje nije čuvao kako je to predviđeno zakonom.

Tom optužnicom obuhvaćena je i dječakova majka Miljana K. za nedozvoljeno držanje i nošenje oružja, kao i vlasnik i instruktor streljane u kojoj je dječak vježbao pucanje.

Protiv cijele porodice i škole vode se dva parnična postupka po tužbi članova porodice ubijenih za naknadu nematerijalne štete za pretrpljene duševne bolove usljed smrti bliskog lica, kao i na ime pretrpljenog straha.

Masakr u Mladenovcu

U selima Malo Orašje i Dubona u Mladenovcu Uroš B. je 4. maja ubio je devet, ranio 12 i pokušao da ubije još 20 ljudi.

Urošu B. sudiće se u Smederevu, a pored njega optuženi su i njegov otac Radiša B., ujak Goran G. i Boris G., koji su optuženi za neovlašćeno držanje veće količine oružja.

S obzirom na to da Uroš B. u vrijeme izvršenja djela nije imao navršenu 21 godinu, njemu sud ne može izreći maksimalnu kaznu, odnosno kaznu doživotnog zatvora već 20 godina.

Izbori i protesti

Među najvažnijim političkim događajima u 2023. godini su vanredni parlamentarni, beogradski, pokrajinski i izbori u više lokalnih samouprava, a kada je riječ o skupštinskim raspravama, najviše se diskutovalo o događajima koji su potresli Srbiju – dva masovna ubistva.

Izborni proces u Srbiji još uvijek nije završen, jer RIK nije proglasio konačne rezultate zbog ponavljanja izbora na oko 30 biračkih mjesta, a moguće je i da će se ponavljati izbori u prestonici, ukoliko se ne formira većina u gradskoj skupštni.

Najveće povjerenje građana na svim nivoima izbora 17. decembra dobila je lista “Aleksandar Vučić – Srbija ne sme da stane”, čiji nosilac je bio Vučić koga je na mjestu predsjednika stranke nasledio Miloš Vučević.

Pored te liste u parlamentu će se, prema preliminarnim rezultatima, naći i poslanici liste “Srbija protiv nasilja”, Socijalističke partije Srbije, liste “Mi, glas iz naroda” i koalicija Nove Demokratske stranke Srbije i Pokreta za obnovu kraljevine Srbije.

Cenzus su prešle i tri manjinske stranke, Savez vojvođanskih Mađara i dvije stranke Bošnjaka.

Koalicija SPN poslije izbora 17. decembra pokrenula je  proteste tražeći da se izbori ponište na svim nivoima, a grupa studenata za zahtjevom da se otvore birački spiskovi.

Tokom protesta ispred Skupštine grada Beograda 24. došlo je do pokušaja nasilnog ulaska izgrednika u prostorije Skupštine grada Beograda nakon čega su uhapšene desetine ljudi.

Sedmorica osumnjičenih su priznali krivicu, za 11 je tužilaštvo predložilo pritvor dok je prema dvoje osumnjičenih tužilaštvo ukinulo zadržavanje i oni su pušteni da se u daljem toku postupka brane sa slobode.

Napetost na Kosmetu

Na Kosovu i Metohiji u toku ove godine zabilježeno je 178 etnički motivisanih incidenata, znatno više nego posljednjih godina, a posljednji u nizu bili su 24. i 25. decembra kada su privremene institucije u Prištini pravoslavnu crkvu u selu Gornje Vinarce u južnom dijelu Kosovske Mitrovice i pravoslavnu crkvu u Gornjem Strmcu u opštini Zubin Potok proglasili katoličkim crkvama.

Za Srbe na KiM 2023. godina počla je ranjavanjem dvojice mladića iz vozila u pokretu, od strane Albanca, u selu Gotovuša kod Štrpca i to na Badnji dan, nakon čega su kosovski Srbi blokirali magistralni put Uroševac – Štrpce.

Samo dan kasnije Stefan Tomić je napadnut od strane grupe Albanaca.

Pored stalnih napada i privođenja Srba, početak godine obilježila je i odluka privremenih institucija u Prištini o eksproprijaciji 83 hektara zemljišta u opštinama Leposavić, kao i zemljišta u opštini Zubin Potok.

Krajem februara nastavljen je dijalog između Beograda i Prištine u Briselu, pod pokroviteljstvom Evropske Unije, a dan kasnije EU je objavila tekst prijedloga za Sporazum o normalizaciji odnosa između Beograda i Prištine.

Nova runda dijaloga Beograda i Prištine održana je u Ohridu i tada je dogovoren aneks prethodno postignutog sporazuma.

Prištinske vlasti organizovale su 23. aprila lokalne izbore u četiri opštine na sjeveru KiM uprkos najavi lokalnih Srba da će ih bojkotovati. Na tim izborima za gradonačelnike opština Kosovska Mitrovica, Keposavić, Zubin Potok i Zvečan izabrani su Abanci iako je izlaznost bila manja od četiri odsto.

Novoizabrani takozvani gradonačelnici nasilno su ušli u opštine na sjeveru KiM a tzv. kosovska policija koja im je u tome pomogla bacila je na građane koji su pružali miran otpor suzavce i šok-bombe. Više od 10 Srba povrijeđeno je u napadu ROSUjedinica i pripadnika Kosovske policije prilikom nasilnog upada u opštine na sjeveru KiM, a među pripdanicima tzv. kosovske policije koji su nasilno upali u srpske opštine viđen je i pripadnik tzv. KBS.

Pripadnici Kosovske policije i jedinica ROSU okupirali su opštine Zubin Potok, Zvečan i Leposavić, i blokirali rad institucija. Na zaposlene u opštini Zvečan koji su pokušali da uđu u zgradu bacali su suzavce, dok su u blizini osnovnih škola na sjeveru raspoređeni prištinski snajperisti.

Pripadnici Kfora bili su prisutni tokom demonstracija.

Tokom nemira u Zvečanu kada su naoružane snage napale nenaoružani srpski narod, povrijeđeno je 52 Srba, od kojih troje teže. Teško je ranjen Dragiša Galjak koji je pogođen s dva metka s leđa, a teže tjelesne povrede zadobili su i Dragiša Milović i Časlav Sofronijević, dok je Dušan Obrenović, koji je uhapšen prilikom protesta u Zvečanu, brutalno pretučen od strane tzv. kosovske policije.

Privremene institucije su 14. juna zabranile ulazak kamiona sa srpskim registarskim oznakama i uvoz robe porijeklom iz centralne Srbije.

Istog dana, trojica naoružanih pripadnika tzv. kosovske policije uhapšeni su na teritoriji centralne Srbije, 1,8 kilometara od administrativne linije.

Krajem oktobra staro srpsko groblje u sjevernom dijelu Kosovske Mitrovice oskrnavljeno je kako bi se probio put, a zemlja s posmrtnim ostacima pokojnika, iskopana na starom srpskom groblju bila je izručena na smetlište u blizini glavne autobuske stanice.

Nakon prijave građana radovi su obustavljeni.

Na Svetog Nikolu, 19. decembra, pripadnici tzv. kosovske policije upali su u hotelski kompleks “Rajska banja” u Zvečanu i istjerali radnike bez obrazloženja, a istog dana oskrnavljeno je srpsko pravoslavno groblje u Orahovcu i uništeno najmanje pet drvenih krstova.

Umro djed Đorđe

Đorđe Mihailović, čuvar srpskog groblja Zejtinlink u Solunu, preminuo je 2. jula u 96. godini.

Đorđe je umro u svojoj kući, okružen familijom.

Mihailović je odlikovan u julu 2014. godine Ordenom srpske zastave drugog stepena, dobitnik je i Ordena Svetog Save prvog stepena, a 11. novembra 2021. godine uručeno mu je priznanje “Majka Srbija”.

Mihailović je rođen 1. maja 1928. godine u Solunu, a dužnost čuvara groblja pripala mu je 1961. godine.

Sukob u Banjskoj

U selu Banjska 24. septembra  došlo je do sukoba kada su ubijena trojica Srba i stradao policajac tzv. kosovske policije. U višečasovnoj pucnjavi poginuli su Stefan Nedeljković iz Zvečana, Bojan Mijailović i Igor Milenković iz Leposavića.

Zbog tih dešavanja oglasio se Milan Radoičić, koji je rekao da je zajedno sa sunarodnicima došao u Banjsku na KiM kako bi ohrabrio srpski narod u pružanju otpora teroru režima Aljbina Kurtija, i naglasio da o tome nisu bile obaviještene vlasti u Beogradu i da nije imao nikakvu pomoć odatle. Istovremeno on je podnio ostavku na mjesto potpredsjednika Srpske liste. Radoičić je prihvatio odgovornost za organizovanje događaja u Banjskoj i odazvao se pozivu MUP-a Srbije.

Nekoliko dana nakon toga pripadnici specijalnih jedinica ROSU, u prisustvu Euleksa upali su u KBC Kosovska Mitrovica, gdje su polomili vrata i inventar, zastrašivali bolesnike i zdravstvene radnike, a blokirali su i ulaz u vrtić. Pretreseno je i nekoliko privatnih objekata na sjeveru KiM.

Vulin podnio ostavku

Direktor Bezbjednosno-informativne agencije Srbije (BIA) Aleksandar Vulin saopštio je 3. novembra da podnosi neopozivu ostavku navodeći da “SAD i EU traže njegovu glavu kao preduslov za neuvođenje sankcija Srbiji”.

– Nisam uzrok ucjena i pritisaka na Srbiju i Srpski svet, ali neću da dozvolim da budem povod za ucene i pritiske na Srbiju i Srpski svet – napisao je Vulin obrazlažući svoju odluku da podnese ostavku.

Bivši načelnik Službe za specijalne istražne metode Ministarstva unutrašnjih poslova Tomislav Radovanović imenovan je za vršioca dužnosti direktora BIA 7. decembra.

Skandal sa pločom

Početkom novembra, nakon mitrovskih zadušnica došlo je do skandala – pomjerena je spomen-ploča palim srpskim vojnicima u balkanskim i Prvom svjetskom ratu, a na zahtjev Ambasade Francuske u Prištini. Ploča je nakon bune u javnosti poslije nekoliko dana vraćena.

Crna Gora – proteklu godinu obilježili su predsjednički i parlamentarni izbori.

Odlazak Đukanovića i pobjeda Milatovića

U Crnoj Gori je 2. aprila održan drugi krug predsjedničkih izbora, na kojima je pobijedio kandidat Pokreta “Evropa sad” Jakov Milatović. Pomenuti izbori označili su odlazak dotadašnjeg lidera Mila Đukanovića s vlasti nakon 32 godine.

Nakon predsjedničkih, u Crnoj Gori su 11. juna održani i prijevremeni parlamentarni izbori. Prema rezultatima DIK-a, Pokret Evropa sad (PES) osvojio je 24 mandata. Koalicija “Zajedno”, koju predvodi Demokratska partija socijalista (DPS), osvojila je 21 mandat, a koalicija “Za budućnost Crne Gore” (ZBCG) 13 mandata.

Skupština Crne Gore, rano ujutro 31. oktobra, nakon sjednice koja je trajala cijele noći izabrala je Vladu premijera Milojka Spajića, lidera Pokreta Evropa sad (PES).

Iskopan tunel do suda

U septembru ove godine ispod zgrade Višeg suda u Podgorici otkriven tunel koji vodi do prostorije gdje se čuva dokazni materijal.

Kriminalna organizacija koja je iskopala tunel dug 30 metara u Njegoševoj ulici u Podgorici do zgrade Višeg suda gdje se nalazi depo sa dokaznim materijalom osumnjičenih, provalila je 8. septembra u prostoriju, a “posao” su završili 11. septembra.

Provala u sudski depo primijećena je 11. septembra, nakon toga otkriveno je i da je prokopan tunel od stana u Njegoševoj ulici do depoa Višeg suda.

U slučaju “Tunel” uhapšeni su Katarina Baćović, Marjan Vuljaj, Ivica Piperović i Nikola Milačić.

Hrvatska – godinu na izmaku obilježio je ulazak u Šengen, ali i prirodne katastrofe.

Hrvatska članica Šengena

Hrvatska je 1. januara 2023. postala 20. država članica Evropske unije koja je ušla šengenski prostor i evrozonu i svoju nacionalnu valutu, kunu, zamijenila evrom.

Poplave

Katastrofalne poplave pogodile su 17. maja Hrvatsku, a najteže su bili pogođeni Obrovac, Gračac, Karlovac, Duga Resa, Hrvatska Kostajnica.

Jako nevrijeme pogodilo je 19. jula Zagreb i okolinu, prilikom čega su poginule tri osobe, od kojih dvije u glavnom gradu Hrvatske, a treća u Novoj Gradišci.

Slovenija – godinu na izmaku obilježile su nezapamćene poplave.

Najgore poplave ikada

Sloveniju su u augustu pogodile najgore poplave ikada, u kojima je smrtno stradalo šest ljudi. Poplave su odnijele kuće i zakrčile sela ruševinama. Obilne kiše danima su padale u gotovo dvije trećine zemlje, uništavajući zgrade i mostove. Štete od katastrofalnih poplava u Sloveniji dostigle nekoliko milijardi evra.

Makedonija – godinu na izmaku obilježilo je ubistvo koje je potreslo region.

Ubistvo Vanje Đorđevske

Djevojčica Vanja Đorđevska (14) iz Skopja, koja je nestala 27. novembra na putu do škole i za kojom je tragala cijeli region, pronađena je mrtva.

Ministar unutrašnjih poslova Sjeverne Makedonije Oliver Spasovski potvrdio je da je motiv za otmicu i ubistvo maloljetne djevojčice koristoljublje i da je otac umiješan u ovo krivično djelo kao organizator s ciljem iznude novca od majke. Osumnjičeni za ubistvo Vanje osumnjičeni su i za likvidaciju 74-godišnjeg Panče Žežovskog iz Velesa.