Maričić: Zaustavili smo gomilanje duga

Poreska uprava Republike Srpske je u prošloj godini nastavila pozitivan trend rasta naplate javnih prihoda u apsolutno svim segmentima, dok je istovremeno zaustavljeno gomilanje duga za poreze i doprinose, koji je u prošloj godini manji za oko 50 miliona maraka, rekao je Goran Maričić, direktor Poreske uprave Republike Srpske, u intervjuu za Banjaluka.net.

Pored toga, Maričić je u razgovoru za naš portal govorio i o planovima Poreske uprave RS za naredni period, dostignućima u oblasti digitalizacije, ali i o rezultatima kontrola u prethodnoj godini.

Kakva je bila naplata prihoda u prošloj godini?

MARIČIĆ: Poreska uprava Republike Srpske je u prošloj godini prikupila ukupno 2,740 milijardi KM što je za 10 odsto ili 257,6 miliona maraka više nego u 2020. godini, odnosno za 11 odsto ili 262,3 miliona KM više nego predpandemijske 2019. godine, uz rast naplate po svim vrstama prihoda. Takođe, naplata javnih prihoda u prošloj godini veća je i u odnosu na planiranu naplatu za 2021. godinu, i to za 215,2 miliona KM, odnosno devet procenata više.

Direktni porezi su u prošloj godini naplaćeni u iznosu od 485,5 miliona KM, što je za pet procenata ili 21,1 milion maraka više nego godinu ranije. U ovom segmentu javnih prihoda, najveći rast ostvaren je kod poreza na dobit koji je naplaćen u iznosu od 243,1 miliona KM, odnosno sedam odsto više, dok je naplata poreza na dohodak ostala na istom nivou kao prethodne godine. Ono što je posebno zanimljivo je činjenica da nije došlo do značajnijeg pada naplate po osnovu poreza na dohodak, iako je Vlada RS polovinom prošle godine povećala neoporezivi dio plate sa 500 na 700 KM i na taj način se odrekla dijela prihoda u korist radnika, odnosno odrekla se 51 milion KM na godišnjem nivou, dok je Zakonom o izmjenama Zakona o porezu na dohodak povećan i osnovni lični odbitak od poreske osnovice za izdržavane članove uže porodice, pa je i zbog tih izmjena bilo očekivano da dođe do smanjenja prihoda, ali do toga nije došlo.

Što se tiče poreza na nepokretnosti, naplata je u prošloj godini iznosila 26,7 miliona KM ili deset odsto više nego godinu ranije, bez obzira na činjenicu što je značajan broj lokalnih zajednica u Republici Srpskoj, a prvenstveno Banja Luka, smanjio stope poreza za 2021. godinu. Naime, Poreska uprava RS je zajedno sa drugim institucijama i lokalnim zajednicama preduzela niz aktivnosti koje su imale za cilj povećanje obuhvata obveznika poreza na nepokretnosti u RS, na jedan pravedniji način, a što je kao krajnji efekat imalo dvocifren procentualni rast naplate ove vrste prihoda. Pored toga, povećanje naplate u 2021. godini bilježe i prihodi po osnovu poreza na upotrebu, držanje i nošenje dobara.

Doprinosi su u 2021. godini naplaćeni u iznosu od 1,792 milijardi KM, što je za 153,6 miliona maraka ili devet odsto više nego u 2020. godini. Za Fond PIO naplaćeno je nešto više od milijardu maraka ili za 87,1 miliona KM više, za Fond zdravstvenog osiguranja naplaćeno je 645,5,7 miliona maraka ili 55,8 miliona KM više, dok je za Fond dječje zaštite naplaćeno 86,2 miliona maraka, a za Zavod za zapošljavanje 31,8 miliona maraka, što je za po deset procenata više nego u uporednoj 2020. godini. Ovi pokazatelji ukazuju na činjenicu da, uprkos, svim izazovima koje je sa sobom donijela pandemija, nije došlo do smanjenja plata zaposlenih, niti značajnog otpuštanja radnika, niti smanjenja javnih prihoda.

U prošloj godini, ostali javni prihodi naplaćeni su u iznosu od 462,8 miliona maraka, što je za 82,9 miliona KM ili 22 procenata više nego u 2020. godini, uz značajan rast kod svih vrsta prihoda. Takse i naknade su naplaćene u iznosu od 272,3 miliona maraka ili 13 odsto više, i pored ukidanja određenih komunalnih taksi, oslobađanja od plaćanja administrativnih taksi, te umanjenja posebne republičke takse za 30% čime se Vlada RS odrekla 3,2 miliona maraka prihoda samo po osnovu posebne republičke takse.

Naime, od plaćanja komunalne takse, između ostalog, oslobođeni oni poreski obveznici koji prvi put registruju djelatnost, preduzetnici koji na osnovu odredbi Zakona o porezu na dohodak imaju status malog preduzetnika, kao i udruženja od javnog interesa za RS. Kada su u pitanju naknade za priređivanje igara na sreću, one su naplaćene u iznosu od 68,3 miliona KM ili čak 40 procenata više nego u 2020. godini. Takođe, značajan rast bilježi se i kod naplate prihoda po osnovu kazni, pa je naplata u prošloj godini iznosila 29,8 miliona KM ili 41 odsto više, kao i kod koncesionih naknada koje su naplaćene u iznosu od 50,1 miliona maraka ili 51 odsto više nego u 2020. godini.

 Šta je uticalo na povećanje naplate javnih prihoda u 2021. godini?

MARIČIĆ: Pozitivne efekte na zapošljavanje, naplatu javnih prihoda i oporavak od negativnih uticaja korona virusa po privredu svakako su imale i mjere Vlade RS, jer je očigledno da nije došlo do smanjenja plata zaposlenih, niti značajnog otpuštanja radnika.

Svi zvanični pokazatelji ukazuju na činjenicu da, uprkos, svim izazovima koje je sa sobom donijela pandemija, nije došlo do smanjenja plata zaposlenih, niti značajnog otpuštanja radnika, niti smanjenja javnih prihoda. Čak naprotiv, došlo je do povećanja plata u Republici Srpskoj, dok su javne zdravstvene ustanove redovno izmirivale tekuće obaveze, što znači da je u zadnje dvije-tri godine zaustavljeno gomilanje duga, a što pokazuju i najnoviji podaci Poreske uprave RS o ukupnom dugu koji je smanjen za oko 50 miliona KM. Podsjećamo da je Vlada RS sa ciljem da zadrži i poveća broj zaposlenih u vrijeme krize u 2020. godini donijela set mjera kojima je to i ostvareno. Jedna od tih mjera, a u čijoj realizaciji je aktivno učestvovala i Poreska uprava RS, je Uredba sa zakonskom snagom o poreskim mjerama za ublažavanje ekonomskih posljedica nastalih usljed pojave korona virusa iz prošle godine, prema kojoj je obaveza Poreske uprave Republike Srpske bila da zaprima i odobrava zahtjeve pravnih lica i preduzetnika i utvrđuje da li ostvaruju pravo za uplatu poreza i doprinosa za mart 2020. godine, isplatu najniže plate za april i uplate doprinosa na tu najnižu platu, kao i za uplatu poreza i doprinosa ili najniže plate za maj 2020. godine u zavisnosti od dužine trajanja zabrane obavljanja djelatnosti u maju 2020. Sve navedeno ukazuje na činjenicu da Vlada RS vodi odgovornu makroekonomsku politiku, uprkos globalnoj krizi izazvanom pandemijom virusa korona.

Pored mjera Vlade, moram istaknuti i da značajne zasluge za stabilizaciju javnih prihoda idu i i odgovornom odnosu većine poreskih obveznika prema svojim poreskim obavezama, odnosno većem stepenu dobrovoljnog izvršavanja poreskih obaveza, ali i redovnim aktivnostima Poreske uprave RS na kontroli i naplati javnih prihoda, odnosno pravovremenom preduzimanju mjera i radnji kako bi ta naplata bila što efikasnija.

Jedan od važnih faktora stabilne naplate je i konstantno uvođenje novih elektronskih usluga od strane Poreske uprave RS, odnosno automatizacija procesa naplate javnih prihoda, koje su olakšale prijavljivanje a samim tim i izmirenje obaveza od strane poreskih obveznika.

Kad kažete nove elektronske usluge, na šta konkretno mislite?

MARIČIĆ: Novina za poreske obveznike od kraja prošle godine, a koja  će svakako unaprijediti i olakšati komunikaciju sa Poreskom upravom, je puštanje u funkciju „Elektronskog sandučeta“, koje služi kao alat za bezbjednu dvosmjernu komunikaciju između poreskih obveznika i Poreske uprave. Ono je tako koncipirano da se dokument može poslati prema obvezniku ili od obveznika prema Poreskoj upravi RS, odnosno poreskim obveznicima u njihovo „E-sanduče“ stižu poreski dokumenti, koje mogu jednostavno preuzimati, pregledati ili slati u Poresku upravu, putem istog tog „E-Sandučeta“. Uvođenjem ovakve usluge poreskim obveznicima, Poreska uprava Republike Srpske postaje prva poreska administracija koja omogućava ovakav vid komunikacije sa poreskim obveznicima, koji će ubuduće sve imati na jednom mjestu i izvršavati svoje obaveze sa nekoliko klikova. Praktično, postajemo pioniri elektronskog poslovanja u Republici Srpskoj i šire, sa samo jednim ciljem, da što je moguće više olakšamo, pojednostavimo i pojeftinimo poreskim obveznicima izvršavanje njihovih poreskih obaveza.

Inače, Vlada Republike Srpske je u prethodnom periodu obezbjedila formalno pravni okvir za elektronsku komunikaciju sa poreskim obveznicima. Dostavljanje dokumenata u elektronskom obliku zasnovano je na Zakonu o poreskom postupku Republike Srpske,  Zakonu o opštem upravnom postupku (ZUP) i Zakonu o elektronskom dokumentu. Implementacijom „E-Sandučeta“ Poreska uprava RS je u potpunosti omogućila dvosmjernu elektronsku komunikaciju sa poreskim obveznicima. „E-Sanduče“ se sastoji od dva odvojena funkcionalna dijela i to prijemnog sandučeta čija je funkcija prijem pošte od Poreske uprave i otpremnog sandučeta, putem kojeg se vrši dostavljanje podnesaka Poreskoj upravi.

Prijem pošte od Poreske uprave putem prijemnog sandučeta podrazumijeva prijem uvjerenja, obavještenja o preplati, rješenja i drugih poreskih akata u  formi elektronskih dokumenata za koje je tehnički omogućeno dostavljanje putem „E sandučeta“.  Podnošenje zahtjeva Poreskoj upravi putem otpremnog sandučeta podrazumijeva dostavljanje zahtjeva, žalbi i drugih podnesaka u elektronskoj formi potpisanih elektronskim certifikatom izdatim od strane Poreske uprave RS ili kvalifikovanim elektronskim certifikatom

Korišćenje elektronske usluge „E-sanduče“ omogućeno je svim pravnim i fizičkim licima posredstvom internet stranice Poreske uprave RS, rubrika „E-usluge“. Za korišćenje elektronske usluge u dijelu prijem dokumenata u elektronskom obliku od Poreske uprave RS potrebno je da poreski obveznik zaključi ugovor o korišćenju elektronske usluge prijema poreskih akata putem „E-sandučeta“, dok je korišćenje elektronske usluge za podnošenja zahtjeva, žalbi i drugih podnesaka u elektronskom obliku putem otpremnog sandučeta omogućeno svim poreskim obveznicima koji su registrovani korisnici elektronskih usluga što praktično znači da je obvezniku prijavom na elektronske usluge omogućen pristup otpremnom sandučetu.

Kakvi su efekti poreskih kontrola u 2021. godini i da li poreska disciplina, u smislu izdavanja fiskalnih računa, raste u Republici Srpskoj?

MARIČIĆ: Poreska uprava RS je u prošloj godini izvršila 3.965 redovnih terenskih i kancelarijskih kontrola i rješenjima naložila plaćanje 42,9 miliona KM novoutvrđenih obaveza sa obračunatim kamatama, te su zbog utvrđenih nepravilnosti izdata i 424 prekršajna naloga na ukupan iznos kazne od 1.422.233 KM.

Pored toga, inspektori Poreske uprave Republike Srpske su u periodu januar-decembar prošle godine izvršili ukupno 3.213 kontrola evidentiranja prometa preko fiskalnih kasa, te su zbog utvrđenih nepravilnosti izdali 1.654  prekršajnih naloga na ukupan iznos kazne od 3.538.500 maraka. U posmatranom periodu izvršeno je i 612 kontrola prijavljivanja radnika, te je zbog utvrđenih nepravilnosti izdato 163 prekršajnih naloga na iznos kazne od  605.000. Istovremeno, inspektori Poreske uprave RS su u tom periodu za 41 poreska obveznika izrekli mjeru privremene zabrane obavljanja djelatnosti.

Poreska disciplina u RS, u ovom smislu, se može ocijeniti kao zadovoljavajuća, ali tu moramo naglasiti da još uvijek ima neodgovornih pojedinaca koji ili ne izdaju fiskalne račune nakon prodaje ili davanja usluge ili na neki drugi način pokušavaju izbjeći svoje obaveze, čime vrše utaju poreza i stvaraju nelojalnu konkurenciju onim poreskim obveznicima koji izdaju fiskalne račune. Naša obaveza i u narednom periodu će biti da suzbijamo tu nelojalnu konkurenciju i sve obveznike uvedemo u legalno poslovanje.

Iako imamo svega 123 inspektora a desetine hiljada poreskih obveznika, usjevamo držati poresku disciplinu na zavidnom nivou, jer je apsolutno nemoguće istovremeno držati pod kontrolom sve poreske obveznike. Zato se mnogo oslanjamo na što efikasnije planiranje poreskih kontrola, gdje veliku ulogu igra naše Odjeljenje za upravljanje rizicima, koje prilikom izrade planova kontrola koristi niz parametara, sa ciljem da efekti kontrola budu što veći.

Poreska uprava RS ovim putem još jednom poziva poreske obveznike da poštuju zakonske propise u ovoj oblasti, a sve građane poziva da slučajeve neizdavanja fiskalnih računa prijave putem e-mail adrese: [email protected] ili na brojeve telefona istaknute na internet stranici Poreske uprave RS. Još jednom naglašavam da cilj Poreske uprave RS nije kažnjavanje poreskih obveznika, već njihovo uvođenje u legalno poslovanje i suzbijanje nelojalne konkurencije.

Što se tiče razotkrivenih krivičnih djela, inspektori Odjeljenja za istrage i obavještajne poslove Poreske uprave RS su u prošloj godini nadležnim tužilaštvima u RS dostavili 31 izvještaj protiv poreskih obveznika zbog postojanja osnova sumnje da su činjenjem krivičnih djela oštetila budžet RS u iznosu od oko 7,8 miliona maraka, što je više u odnosu na godinu ranije i kada je u pitanju broj izvještaja i ukupna šteta po budžet. U tom periodu, inspektori su izvještaje podnosili zbog utaje poreza i doprinosa, ali i zloupotrebe ovlaštenja u privredi, te nepravilnog izdvajanja sredstava i povrede obaveza vođenja trgovačkih i poslovnih knjiga. I u narednom periodu ćemo intenzivirati aktivnosti na razotkrivanju krivičnih djela kojima se nanosi šteta po budžet Republike Srpske.

Kakvi su ciljevi i planovi Poreske uprave RS za 2022. godinu?

MARIČIĆ: Planovi Poreske uprave Republike Srpske imaju tri strateška cilja i opredjeljenja a to su podsticanje dobrovoljnog izvršavanja poreskih obaveza, borba protiv sive ekonomije, te modernizaciju Poreske uprave RS kroz unapređenje ljudskih resursa, organizaciju i bolje korišćenje tehnologija. Sve ove aktivnosti treba posmatrati isključivo u kontekstu njihovog doprinosa ostvarenju jednog od glavnih ciljeva, tj. povećanju naplate javnih prihoda u nadležnosti Poreske uprave RS.

Generalno, želimo da u ovoj i narednim godinama nastavimo svoj razvojni put, budemo istinski servis poreskim obveznicima, te obezbjedimo jednake uslove poslovanja za sve poreske obveznike.

Poreska uprava RS planira da i u ovoj 2022. godini nastavi pozitivne trendove u naplati javnih prihoda pa je Planom predviđeno da naplata u ovoj godini bude za tri odsto ili 82 miliona maraka veća u odnosu na naplatu u 2021. godini.

Planirani iznosi javnih prihoda utvrđeni su na osnovu projekcija iz Budžeta Republike Srpske za 2022. godinu, nacrta budžeta gradova i opština, nacrta finansijskih planova fondova socijalnog osiguranja, javnih preduzeća, organizacija i institucija korisnika budžetskih sredstava, uz korekcije na osnovu podataka o naplati javnih prihoda u prethodnoj godini, očekivanim makroekonomskim kretanjima u 2022. godini i planiranih izmjena zakonskih i drugih propisa koji direktno utiču na obim naplate javnih prihoda za koje je nadležna Poreska uprava RS.

Aktivnosti i očekivani rezultati u 2022. godini definisani su na bazi iskustva, znanja kao i ostvarenih rezultata iz prethodnih godina i u njihovom definisanju učestvovali su svi organizacioni dijelovi Poreske uprave. Očekujemo da će se ciljevi definisani Planom rada za 2022. godinu ostvariti potpunim zalaganjem svih zaposlenih u Poreskoj upravi RS, primjenom savremenih informacionih tehnologija i na temelju kvalitetne organizacione strukture.

(N.Sp)