Mihajlo Pupin: Srbin iz Banata koji je Srbiju zadužio više od Tesle

Mihajlo Idvorski Pupin, srpski naučnik koji je unaprijedio telekomunikacije, jedan od osnivača NASA, profesor na Univerzitetu Kolumbija, počasni konzul u SAD, dobitnik Pulicerove nagrade, član brojnih američkih i evropskih naučnih ustanova, umro je na 12. marta prije 89 godina u SAD, gdje je i sahranjen.

Pomen Mihailu Pupinu, koji je umro u Njujorku 1935. godine održan je na zadušnice na Vudlan groblju u Bronksu, gdje je sahranjen sa suprugom, a na kojem je, kako je nedavno, nakon šest decenija otkriveno, sahranjena i njegova ćerka Varvara.

Zahvaljujući njegovom prijateljstvu sa 28. predsednikom SAD Vudro Vilsonom 28. jula 1918. godine na Bijeloj kući vijorila se srpska zastava čime je Srbiji odata počast za srpski doprinos i žrtve u Prvom svjetskom ratu. U tom kontekstu bitan je i Pupinov doprinos teritorijalnim dobicima za Kraljevinu SHS.

Svoj put od Idvora do Sjedinjenih Američkih Država i Kolumbija univerziteta opisao je u djelu „Od pašnjaka do naučenjaka”, za koje je 1920. nagrađen najvišim američkim književnim priznanjem Pulicerovom nagradom.

Na putu Pupinovih uspjeha veliku ulogu imala je njegova majka koja je govorila da je „znanje zlatna lestvica kojom se ide do nebesa”.

Jedan od osnivača NASA-e

NASA – Nacionalna agencija za aeronautiku i svemirska istraživanja njeguje sjećanje na jednog od svojih osnivača Mihajla Pupina, a o značaju tog velikog srpskog i svetskog naučnika za razvoj aeronautike i svemirskih istraživanja govore i dokumenta na sajtu američke agencije.

Na sajtu NASA se može naći 12 dokumenta važnih za istoriju američke svemirske agencije, u kojima je istaknuto ime Mihajla Pupina.

Na Kolumbija Univerzitetu u Njujorku, nalazi se Pupinov lobi koji je deo Pupinovog hola – zgrade za izučavanje fizike i astonomije.

Prema riječima Dmitrija Basova, šefa katedre za fiziku na tom prestižnom američkom univerzitetu „životna priča Pupina, naučnika koji je imao snažnu ulogu u oblikovanju fizike ne samo u SAD, već širom sveta, i danas je moćan primjer za generacije njihovih studenata”.

Basov je naglasio za Tanjug da je Pupin rano prepoznao koliko je važno stvoriti sistem koji integriše inovativnu nastavu sa najsavremenijim istraživanjem i pristupom savremenoj industriji.

Basov je naveo da i same zgrade u Kampusu Univerziteta imaju veoma značajnu ulogu za američki život, kulturu i politiku, a nazivane su po istaknutim ličnostima poput Aleksandera Hamiltona (utemeljivača nacije).

Pulicerov hol nazvan je tako u čast Jozefa Pulicera i nagrade koju od 1917. godine dodeljuje Univerzitet za pisanu reč, a jedan od dobitnika bio je i Pupin.

„Veoma cenimo Pupinov doprinos obrazovanju, nauci, kao i osnivanju brojnih nacionalnih američkih institucija, bio je jedna od vodećih figura 20. vijeka, a to je bilo revolucionarno vrijeme tranzicije od klasične do kvantne fizike”, rekao je ranije Basov i naveo da je zgrada nazvana po Pupinu od 1966. pod zaštitom države i predstavlja izuzetnu vrijednost kao sjećanje na važan dio istorije.

Veliki dobročinitelj

Mihajlo Pupin je od 1889. do 1935. godine bio profesor fizike na Kolumbija univerzitetu, gdje je Nikola Tesla 1894. godine stekao počasni doktorat.

Mihajlo Pupin bio je, između ostalog, počasni doktor na 18 univerziteta.

Jedna planeta nosi njegovo ime, kao i krater na Mesecu.

Bio je veliki dobročinitelj, zlatnim slovima je upisan i u istoriju razvoja beogradskog Narodnog muzeja kome je poklonio legat – deo stalne postavke. Patentirao je 34 pronalaska, a induktivni kalemovi njemu u čast nazvani su „Pupinovi kalemovi”. Telefonska kompanija “Bel“ kupila je pravo korišćenja Pupinovih kalemova 1901. godine, a potom i “Simens“. U vodećim svetskim listovima bili su naslovi da je zahvaljujući Mihajlu Pupinu, američki predsednik podigao slušalicu i prvi put razgovarao s Evropom, prenosi Tanjug.