Na Marsu otkriveni pravilni oblici, govore u prilog vanzemaljskog života

Život na Marsu je tema koja decenijama intrigira naučnike i javnost.

Organske materije i voda

Neke hemikalije koje bi mogle da igraju ključnu ulogu u nastanku života već su pronađene na Crvenoj planeti. Misija Mars Science Laboratori NASA-inog rovera Curiositi, koji je sletio na Mars 2012. godine, pronašla je tragove organskih materijala u uzorcima tla i stena.

Oni su uključivali jedinjenja sastavljena od ugljenika, vodonika i drugih elemenata koji su često deo organskih jedinjenja, ali nisu bila dovoljna da nedvosmisleno potvrde prisustvo bioloških molekula. Istraživanja su takođe pokazala da je Crvena planeta imala vodu, odnosno reke, jezera i mora.

Novi dio slagalice – sezonske promjene

Međutim, novo istraživanje, predstavljeno u časopisu Nature, otišlo je korak dalje – pokazalo je da na susjednoj planeti postoji mehanizam veoma važan za nastanak i razvoj života – ciklus smenjivanja vlažnih i sušnih perioda.

Naime, NASA-ina misija Curiositi Rover pronašla je redovne pukotine u drevnom marsovskom blatu koje su nastale tokom dugih ciklusa naizmeničnih vlažnih i suvih uslova. Imaju karakterističan šestougaoni oblik, što ukazuje na to da su se pomenuti ciklusi u oblasti, nazvanoj Ponturi, ponavljali u dužem periodu.

Ovo otkriće je veoma uzbudljivo jer pruža prve jasne dokaze o postojanju sezonskih promjena mokro-suvo na ranom Marsu.

„Ove posebne pukotine nastaju kada se vlažno-suvi uslovi ponavljaju – možda sezonski“, rekao je glavni autor lista Vilijam Rapin sa francuskog Instituta za istraživanje astrofizike i planetologije.

U skladu sa jednom od teorija o nastanku života na Zemlji

Naučnici nisu sigurni kako je nastao život na Zemlji, ali prema jednoj teoriji, upravo su takvi ciklusi na kopnu pomogli u stvaranju složenih hemijskih građevinskih blokova potrebnih za život mikroba.

Rover Curiositi se postepeno penje na sedimentne slojeve planine Šarp, visine oko 5 kilometara, koja se nalazi u krateru Gejl. Na ovom putu 2021. godine otkrio je pukotine u mulju nakon bušenja uzoraka iz stene koja se nalazi u prelaznoj zoni između sloja bogatog glinom i višeg sloja obogaćenog mineralima soli i sulfatima. Dok se minerali gline obično formiraju u vodi, sulfati se obično formiraju kada se voda osuši. Minerali prisutni u različitim oblastima kratera Gale odražavaju različite periode u njegovoj istoriji.

Autori studije u uvodu pišu da Mars ima dobro očuvan sedimentni zapis star milijardama godina jer već dugo nije bilo tektonske aktivnosti takve vrste koja postoji na Zemlji.

Ciklusi su mogli favorizovati hemijsku evoluciju koja je dovela do života

Dalje, autori ističu da je basen evaporita Gale, pošto smene vlažnih i suvih perioda mogu da stimulišu prebiotičku polimerizaciju, mogao biti posebno pogodan za hemijsku evoluciju koja je mogla dovesti do nastanka i razvoja života.

“Zabeleženi poligonalni obrasci su fizički i vremenski vezani za prelazak sa smektitnih glina na slojeve koji sadrže sulfate, što je globalno rasprostranjena mineralna tranzicija. To ukazuje da je u prelasku iz Nojevog u Hesperijski period (pre 3,8 – 3,6 milijardi godina) ) klimatski režim sličan zemaljskom, kao i površinska okruženja pogodna za prebiotičku evoluciju”, pišu autori.

Slični uslovi pogoduju razvoju RNK i DNK

Okruženje podložno ciklusima vlage i suvoće smatra se pogodnim, a možda čak i neophodnim za tzv. prebiotička hemijska evolucija koja je prethodila evoluciji života.

Autori rada pišu da se usled sušenja smanjuje aktivnost vode, a povećava koncentracija rastvorljivih komponenti u preostaloj tečnosti, što promoviše povećanje brzine reakcija, posebno kod reakcija višeg reda.

“Na primer, reakcije koje stvaraju nukleotide iz njihovih sastavnih nukleobaza (riboza i fosfat) stvaraju vodu i zbog toga su favorizovane niskim aktivnostima vode. Međutim, najvažnije je da su reakcije polimerizacije neophodne za razvoj od nukleotida do RNK ili DNK. a od aminokiselina do proteina zahtevaju korake dehidracije za koje se pokazalo da su olakšani ciklusima mokro-suvo. Takođe, dioktaedarski minerali smektita, odnosno minerali nabubrele gline, slični onima prisutnim u krateru Gale i distribuirani širom Marsa u sredinama koje se tumače kao staništa, mogu da čvrsto adsorbujući nukleotide putem katjonske izmene na bazalnim površinama i stoga se smatra da favorizuju koncentraciju i polimerizaciju organskih jedinjenja.U odgovarajućim uslovima životne sredine, Darvinove poslovične ‘tople male lokve’ mogle su da stimulišu reakcije za polimerizaciju makromolekula i kontinuirane cikluse vlage. a suvoća je povećala verovatnoću hemijske evolucije ka nastanku života“, objašnjava se u studiji.