Njemački istoričar: “Poljska klizi u ustavnu krizu”

Desetine hiljada ljudi demonstrirale su u Poljskoj protiv vlade lijevog centra premijera Donalda Tuska. Pristalice nacionalne konzervativne opozicione partije Pravo i pravda (PiS) okupile su se ispred zgrade parlamenta u Varšavi. Nosili su poljske zastave i plakate na kojima je pisalo: “Ovo je Poljska, a ne Tuskoland” i “Ministar kulture – ministar cenzure”. Prema podacima iz Gradske vijećnice Varšave, bilo je oko 35.000 učesnika, a organizatori govorili o 100.000 do 300.000 demonstranata.

Kada je izašao pred demonstrante, lider PiS Jaroslav Kačinjski upozorio je da Evropska unija planira da “likvidira poljsku otadžbinu” i da želi da je svede na “stambeno naselje za Poljake”. Govoreći o Tuskovoj proevropskoj koalicionoj vladi, koja je na funkciji oko mjesec dana, Kačinjski je rekao: “Ovo nije poljska vlada”. PiS stalno optužuje Tuska da djeluje “u ime Njemačke”.

Trebalo je da se protestuje zbog javnih medija

“Protest slobodnih Poljaka”, organizovan u režiji nacionalnih konzervativaca koji su izgubili na izborima u oktobru, prvobitno je trebalo da bude usmjeren protiv promjena u javnim medijima. Jer, Tuskova vlada je prije nekoliko nedjelja započela restrukturiranje televizijske stanice TVP, poljskog radija i novinske agencije PAP, koje je PiS stavio pod svoju kontrolu tokom osam godina na vlasti.

Međutim, sukob oko hapšenja dvojice pravosnažno osuđenih političara PiS-a pomjerio je fokus. Bivši ministar unutrašnjih poslova Marijus Kaminski i njegov bivši državni sekretar Maciej Vasik uhapšeni su ovog utorka 9. januara i odvedeni u zatvor, nakon što su prvobitno tražili zaštitu u predsjedničkoj palati od šefa države Andžeja Dude. PiS njih dvojicu vidi kao “političke zatvorenike”, piše DW.

Duda najavljuje još jedno pomilovanje

Kaminski i Vasik su u apelacionom postupku u decembru pred Okružnim sudom u Varšavi osuđeni na dvije godine zatvora zbog zloupotrebe službenog položaja i trebalo je da počnu da izdržavaju kaznu. Duda ih je pomilovao nakon prvog suđenja 2015. godine. Međutim, Vrhovni sud je to pomilovanje proglasio nezakonitim, jer je žalbeni proces u to vrijeme još uvijek bio u toku.

Neposredno prije početka demonstracija, Duda je najavio da želi i po drugi put da pomiluje Kaminskog i Vasika. Lider stranke PiS, Kačinjski, pozvao je demonstrante da održe kratke proteste ispred dva pritvorska centra u kojima su smješteni Kaminski i Vasik.

Njemački susjed “klizi u ustavnu krizu”

Za njemačkog istoričara Feliksa Akermana sa Univerziteta u Hagenu protesti u Poljskoj su znak da “naša susjedna zemlja klizi u ustavnu krizu”. Hapšenje dvojice političara iz PiS-a pokazuje “da se dva različita pravna mišljenja sudaraju i da ih Kačinjski i Tusk namjerno koriste jedno protiv drugog, kako bi dodatno podijelili ionako polarizovano društvo”, rekao je Akerman.

Proteklih osam godina vlasti PiS-a s Kačinjskim na čelu, dovele su do deregulacije podjele vlasti i vladavine prava. “Demokratski izabrana vlada Donalda Tuska sada ima ogromne poteškoće da vrati na staro ukinutu podelu vlasti”, ukazuje Akerman.

Nakon gubitka vlasti, Kačinjski pokušava da nastavi “borbu starim sredstvima” i oteža život vladi masovnom polarizacijom i upotrebom svih legalnih instrumenata.