O aktuelnoj političkoj situaciji u Banjoj Luci i budžetu Grada
PIŠE: Milko Grmuša
Prije svega, odlično je što smo konačno u Banjoj Luci svi počeli da razmišljamo da li je nešto u skladu sa zakonom ili nije. U zemlji u kojoj je postala najprirodnija stvar da se zakon ne poštuje, u kojoj se procedure praktično ismijavaju, velika je stvar što smo uspjeli svi zajedno u Banjoj Luci da tema dana bude interpretacija nekog zakona. Nije to mala stvar.
Svi su tvrdili nakon lokalnih izbora da je loše za Banju Luku što gradonačelnik i skupštinska većina ne pripadaju istim političkim snagama. Potpuno suprotno, moje mišljenje je da je riječ o pravom blagoslovu. U zemlji u kojoj odavno ne postoji sistem podjele vlasti na zakonodavnu, izvršnu i sudsku, gdje ne funkcioniše čuveni princip “chekcs and balances” čiji je smisao da niti jedna grana vlasti ne nadvlada drugu, gdje smo zaboravili šta znači politički dijalog, kompromis i poštovanje zakona-danas imamo situaciju da u najvećem gradu Srpske bogami niko ne može tek tako da potčini bilo koga. A kad ne možeš da se siliš, onda čitaj zakon i pravne norme. Sjajna stvar za Banju Luku, odlično je što se vraćamo na pravi put.
Teško da su Banju Luku ikad ranije vodili mlađi ljudi. Ne samo kad je riječ o ličnostima gradonačelnika i predsjednika Skupštine Grada, činjenica je da imamo generalno mlađe ljude kao odbornike u Skupštini, kao i da je gradonačelnikov tim sastavljen od mlađih ljudi. Oni bi svi zajedno trebali da shvate koliku odgovornost zapravo imaju prema gradu od 200.000 stanovnika, gradu koji postoji stotinama godina, gradu koji nije počeo sa nama i koji će vidjeti hiljade i hiljade ovakvih kao što smo mi. Ti mladi ljudi moraju da razumiju da za dvadeset godina tema neće biti ljudi oko čijih omraza i političkih bitaka se mi danas zapravo svađamo.
Zato je važno da u jednom tolerantnom ambijentu, uz sasvim razumljivu, legitimnu i, po meni, korisnu političku oštrinu i dinamiku, zajedno gradimo Banju Luku kao jedan otvoren, tolerantan, miroljubiv, moderan i grad koji svoj razvoj bazira na punom poštovanju vladavine prava, institucija koje su iznad bilo kojeg pojedinca, inovativnom obrazovanju, razvoju novih tehnologija i konkurentnoj privredi.
Što se samog budžeta Grada Banja Luka tiče, od početka sam stava da u ovom neprecedentnom trenutku epidemije korona-virusa u maksimalnoj mogućoj mjeri politička prepucavanja treba ostaviti po strani. Nama je neophodno da usvojimo kakav-takav budžet i da u svom ovom haosu oko korone, zatvaranja, teške epidemiološke situacije i još težih zdravstvenih, psiholoških i ekonomskih posljedica-ne pravimo dodatni problem sa blokiranjem elementarnog funkcionisanja Grada.
Ajde sad da nekoliko stvari pogledamo u zakonu i objektivno sagledamo čitavu ovu zbrku oko usvajanja budžeta. Ovo su lako provjerive činjenice i navodi iz zakona:
1. Članom 38. stav 2 i 3. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske propisano je da u slučaju da budžet ne bude usvojen prije početka naredne fiskalne godine, skupština grada donosi odluku o privremenom finansiranju, a najduže za period od 1. januara do 30. juna tekuće fiskalne godine. Ako ta odluka o privremenom finansiranju ne bude donesena do isteka tekuće fiskalne godine, 1. januara naredne fiskalne godine na snagu po automatizmu stupa privremeno finansiranje prvog kvartala tekuće godine, u visini jedne četvrtine budžeta usvojenog za prethodnu fiskalnu godinu.
2. U banjolučkom SNSD-u su na svom zvaničnom tviter profilu naveli da je Ministarstvo finansija dalo mišljenje na budžet Grada i reklo da se sve obaveze na osnovu odluke o privremenom finansiranju mogu normalno servisirati do 1. jula. Istina je da se na osnovu odluke o privremenom finansiranju tekuće obaveze mogu servisirati ne do 1. jula, nego zaključno sa 30. junom, ali stvar je u tome da Skupština Grada nije usvojila odluku o privremenom finansiranju, niti sad može da je usvoji, jer je rok za to istekao 31. decembra 2020. godine.
Prema tome, nemamo odluke o privremenom finansiranju, te na osnovu člana 38. stav 3. Zakona o budžetskom sistemu 1. januara ove godine na snagu je stupilo privremeno finansiranje prvog kvartala tekuće godine, u visini jedne četvrtine budžeta usvojenog za prethodnu fiskalnu godinu. Nakon isteka tog prvog kvartala zakon ne navodi da se ovo privremeno finansiranje može produžiti, nije moguće donijeti odluku o privremenom finansiranju, te nam jedino preostaje da usvojimo budžet. Sve savršeno jasno.
3. Aktuelni saziv Skupštine Grada konstituisan je petog januara ove godine. Ovaj saziv Skupštine Grada nije uopšte mogao usvojiti odluku o privremenom finansiranju niti je mogao uraditi posao prethodnog saziva Skupštine Grada, jer Zakon o budžetskom sistemu u članu 28. propisuje kalendar u kojem je navedeno šta treba u proceduri donošenja budžeta završeno u kojem roku. Konkretno, do 15. novembra — skupština grada se izjašnjava o nacrtu budžeta, a 15. decembra — skupština grada donosi odluku o usvajanju budžeta za narednu fiskalnu godinu.
Najlakše bi sad bilo optužiti prethodni saziv Skupštine Grada da nije na vrijeme usvojio makar nacrt budžeta. To bi bio klasičan politički odgovor (ili politikantski, kako ko preferira). No, moramo biti svjesni činjenice da je zbog prolongiranja lokalnih izbora bilo veoma upitno da li je nakon oktobra mjeseca 2020. godine prethodni saziv, kojem je praktično istekao četvorogodišnji mandat, mogao uopšte donositi bilo kakve odluke početkom novembra. Tako je nastao svojevrsni pravno-normativni vakuum, jer prethodni saziv Skupštine Grada nije mogao da uradi ovaj posao, a novi nije konstituisan. I zato, kao što nije fer optuživati prethodni saziv Skupštine Grada i gradsku administraciju da nisu na vrijeme i u zadatim rokovima završili ovaj posao, prosto nije fer optuživati i novi saziv Skupštine Grada i novu gradsku administraciju.
4. Pomenuti zakonom određeni budžetski kalendar, kao i čitava zakonom uređena procedura pripreme budžeta, jasno ukazuje da je predloženi budžet Grada u najvećoj mjeri rezultat prijedloga budžetskih korisnika koji su upućeni za vrijeme prethodne gradske administracije koju je, objektivno, u najvećoj mjeri politički i kadrovski vodio SNSD. Imamo paradoksalnu situaciju da je aktuelni gradonačelnik, koji je član PDP-a, praktično predložio budžet koji je u najvećoj mjeri kreiran od strane prethodne gradske administracije, a da taj prijedlog danas najviše napadaju u SNSD-u, a od nas u PDP-u se očekuje da to branimo. Sve je to pomalo politički kontradiktorno, ali je definitivno simpatično i prilično govori o svima nama.
5. U prethodnim danima iz SNSD-a su dolazile protivrječne poruke da će glasati protiv prijedloga budžeta, ali i da će uložiti amandmane na isti. Ako ulažeš amandmane, te ako se ti amandmani prihvate, kako možeš glasati protiv? Postavio sam pitanje i svojima u PDP: da li smo automatski protiv svih amandmana bez da ih i analiziramo, te tako radimo ama baš isto što i vlada koja u Narodnoj skupštini Republike Srpske automatski obara sve prijedloge opozicije (a za šta je mi, s pravom, kritikujemo), ili ćemo pažljivo proučiti sve te amandmane? Drago mi je da smo zauzeli stav da ćemo sve te amandmane pažljivo razmotriti i da nemamo ništa protiv da se glasa za sve amandmane koji nisu međusobno protivrječni i koji su podneseni u skladu sa članom 160. stav 3. Poslovnika Skupštine Grada Banja Luka koji navodi da “amandmani na prijedlog odluke o budžetu, obavezno — pored pozicije na koju se vrši prenos sredstava, moraju sadržavati i poziciju sa koje se prenos vrši”. Dakle, ne mogu ja kao odbornik samo reći “predlažem da se sredstva za mlade povećaju za pola miliona KM, nego moram navesti od čega uzimam tih pola miliona KM.
Prosto, mi smo svjesni da predloženi budžet ima niz manjkavosti, ali da je bolji bilo kakav budžet, nego da od 01. aprila niko u Gradskoj upravi ne želi da preuzme odgovornost da potpisuje naloge za plaćanje u situaciji kad je prvi kvartal tekuće godine prošao, a nemamo niti usvojen budžet niti donesenu odluku o privremenom finansiranju.
6. Amandmani su, dakle, ok. Bilo bi dobro da su do sad poslati predlagaču. Mi odbornici ih nismo dobili, a rečeno mi je u kabinetu gradonačelnika da te amandmane još nisu dobili ni oni, odnosno gradonačelnik kao predlagač. Po meni, ozbiljni ljudi su to već trebali da urade i da napravimo analizu šta ima smisla podržati od amandmana. Ovako ih nismo dobili, nismo pročitali, nisu nam na raspolaganju. Lično su mi prihvatljivi svi realni amandmani čiji je cilj podrška banjolučkoj privredi i volio bih da sam ih imao prilike već vidjeti.
7. Sve u svemu, mislim da je zaista važno da su kolege u SNSD-u shvatile da ipak moramo održati sjednicu Skupštine Grada do kraja marta. Dobro je što je sve više odbornika, nevezano za partijsku pripadnost, koji razumiju da bi bilo neodgovorno na sve ove probleme da se dovedemo u situaciju da nemamo budžet, baš kao što je dobro da i mi u PDP razumijemo da nije svaki prijedlog druge strane nužno i automatski loš.
8. Sve ovo nam može i treba biti dobar nauk: držimo se zakona, smanjimo ponekad ton, ne bijmo tuđe bitke, aman-zaman nije politika samo podjela fotelja, pustimo najbolje da prođu na konkursima i kad nisu članovi nijedne partije, a daj da pokušamo mi iz politike da kreiramo jednu novu, ozbiljnu i pametnu politiku za naš grad koja neće biti opterećena bilo čijim ličnim interesima.
Valjda bi to trebao da nam bude posao.
Oznake: Milko Grmuša
