Politički zemljotres nakon pobjede desničarskog kandidata u Holandiji prijeti da uzdrma EU 

Evroskeptični i antiislamski desničarski radikal Gert Vilders šokantni je pobjednik parlamentarnih izbora u Holandiji, pokazale su izlazne ankete. Ovaj rezultat bi mogao da uzdrma holandsku, ali i evropsku politiku.

“Vratiću Holandiju Holanđanima”, zvuči kao prerađena Monroeva doktrina, ali radi se o poruci koju je u prvom obraćanju izgovorio ekstremni desničar i političar sa najviše osvojenih glasova na izborima u Holandiji.

U Holandiji je zavladao šok i nevjerica zbog završetka trinaestogodišnje vladavine Konzervativno-liberalne partije, stranke bivšeg premijera Holandije Marka Rutea. Umjesto njega, na čelo vlade te zemlje vjerovatno dolazi Gert Vilders i njegova ultradesničarska Slobodarska partija.

“Mi smo najveća partija u Holandiji! Kažem vam, glasač u Holandiji je progovorio, rekao je da mu je dosta, i da želi, a mi se staramo da se to dogodi, da Holanđani budu prioritet broj jedan”, izjavio je Vilders neposredno nakon prvih rezultata.

Rezultate aktuelnih izbora u toj zemlji, analitičari nazivaju “političkim zeljotresom”, jer je krajnja desnica na čelu sa Vildersom osvojila 36 mjesta u parlamentu od ukupno 150, drugoplasirani je Ljevičarski savez koji predvodi bivši evropski komesar Frans Timermans sa 25 mjesta. Dok je Narodna partija za slobodu i demokratiju, odlazećeg premijera Marka Rutea, dobila 24 mandata, pokazale su ankete.

On će, međutim, morati da traži stranke koje bi mu se pridružile jer nijedna ne može sama da formira većinu, tako da još nije jasno ko će formirati novu vlast i sve će zavisiti od postizbornih koalicija.

Nazvati novog premijera Holandije antiislamnistom nije nimalo pretjerana ojcena, jer je sam Vilders svojevremo izjavio da mrzi islam, navodeći da islam nije religija, već, “ideologija za retardirane ljude”.

A otkako je predsjednica Narodne partije za slobodu i demokratiju Dilan Ješilgoz signalizirala da bi potencijalno ušla u koaliciju s Vildersovom Partijom slobode, budući premijer je smanjio zapaljivu antimuslimansku retoriku, zbog kojih se našao pod optužbama za islamofobiju.

Kada su ga etiketirali kao antiislamistu, Vilders je ublažio svoje tvrde stavove o islamu, ali je povezao stambenu krizu u zemlji s migracijama, što je dalo dobar rezultat.

“Razumijem da druge stranke ne žele da oforme koaliciju s partijom koja želi da uvede neustavne mjere. Nećemo razgovarati o Kuranu, džamijama i islamskim školama”, prokomentarisao je Vilders, iako je prije nekoliko godina uporedio islamsku svetu knjigu sa Hitlerovim Majn kampfom.

Partije centra su prethodnih 10 godina držale desničare izvan vlade, ali su ih, kako se navodi, validirale uvodeći pitanje migracije u javni diskurs.

“Glavni razlog zbog koga su glasači podržali Vildersa na ovim izborima je njegova antimigrantska agenda, kao i njegova pozicija kada su u pitanju visoki troškovi života i zdravstvo”, rekla je Sara de Lanž, profesorka političkih nauka na Univerzitetu u Amsterdamu.

Upravo zbog toga, Politiko piše da Vildersova pobjeda može da dovede do referenduma o izlasku iz Evropske unije “Nexita”.

Čak iako se holandski glasači odluče za ostanak u okviru Unije, Vildersovi stavovi, zajedno s ostalim evropskim desničarima, imaće uticaj na dalju politiku Evropske unije, naročito kada su u pitanju migracija, klimatske promjene i oružana pomoć Ukrajini.

Glavobolja za evropsku ljevicu

Vildersova pobjeda dolazi nakon izbora Đorđe Meloni na čelo Italije, dobrih izbornih rezultata partije Marin le Pen u Francuskoj, dok je u susjednoj Njemačkoj krajnja desnica – partija “Alternativa za Njemačku” druga po popularnosti,

Na taj način je pobjeda Vildersa proširila društvo desničarskih lidera Evrope, što u trenutku kada Stari kontinent ne umije da se izbori s migrantskom krizom, može uticati na promjene politike prema onima koji žele azil na Zapadu.

“Šokantne vesti iz Holandije o izbornom trijumfu Gerta Vildersa – upravo ono čega smo počeli da se plašimo za evropske izbore sljedeće godine”, napisao je na društvenoj mreži X britasnki istoričar Timoti Garton Eš.

Pobjedu Vildersa prokomentarisao je gradonačelnik Londona Sadik Kan koji je upozorio da bi rezultat ovih izbora mogao da se prelije na sve izbore koji nas očekuju u budućnosti.

“Podsjetnik progresivnim ljudima širom svijeta – stalna prijetnja krajnje desnice je stvarna i pred našim je vratima”, izjavio je Kan.

Zbog islamofobičnih stavova koji su se našli u jednom njegovom filmu, bio mu je zabranjen ulazak u Veliku Britaniju, a otkazivanje promocije njegovog filma obrazloženo je saopštenjem da njegovi stavovi “ugrožavaju harmoniju zajednice, a time i javnu bezbjednost”. Zabrana ulaska u Britaniju mu je nakon određenog vremena prekinuta.