Republika Srpska je rezultat potrebe da se zaštiti srpski narod u BiH
Piše: Milko Grmuša
Kad pričamo o nastanku Republike Srpske obično kažemo da je ona rezultat potrebe da se zaštiti srpski narod u BiH od (novog) genocida.
No, postoji još jedan vrlo važan uzrok formiranja Srpske. Ona je, u formalnom smislu, rezultat potrebe da se obezbijede ustavnost i zakonitost.
Pojasniću: tokom 1990 i 1991. godine politički predstavnici Hrvata i, tada, muslimana, odlučili su da djeluju suprotno tada važećim ustavima SFRJ i SR BiH. Konkretno, odlučili su da protivno procedurama sadržanim u tim ustavima izvrše secesiju SR BiH iz SFRJ, a potom i promijene unutrašnju strukturu same BiH. Povrh toga, a shodno svojoj nepravnoj političkoj logici, odlučili su i da odluke u tadašnjoj Skupštini SR BiH donose protivno poslovniku te iste skupštine. Sve se svodilo na ignorisanje političke volje predstavnika Srba.
Dakle, politički predstavnici muslimana i Hrvata su protivustavnim i protivzakonitim ponašanjem u tadašnjoj SR BiH stvorili ambijent anarhije time što su de facto i de iure stavili van snage do tad važeći pravni poredak.
Gotovo 70% tadašnje teritorije SR BiH se tako našlo u pravnom vakuumu. Podsjetiću da je u Ustavu SR BiH bilo propisano da opštine vrše sve one nadležnosti koje ne vrše republički i savezni organi. Dakle, ne kao što je uobičajeno i što je danas slučaj, da opštine imaju tačno pobrojane nadležnosti određene zakonom i statutom, nego su tadašnje opštine praktično i formalno bile centar političkog odlučivanja.
Da bi se taj pravni vakuum elimisao, opštine sa većinskim srpskim stanovništvom su odlučile da zaštite svoje građane tako što će prvo u međusobnom savezu da osiguraju vršenje državne vlasti i vladavinu prava (SAO, samostalne oblasti), a potom su se te SAO spojile radi „jedinstvene organizacije državne vlasti i uspostavljanja sistema državnih organa sa jasnom raspodjelom nadležnosti i odgovornosti, radi ostvarivanja zakonitosti“ (Dr Radomir V. Lukić, Ustavna kriza u SR BiH u periodu 1990-1992 i njene posledice, Pravna riječ br. 27/2011).
Riječju, nakon što su politički predstavnici muslimana i Hrvata odbacili elemente pravne države, Srbi su zaštitili ne samo pravni poredak, nego i ideju pravnog poretka, zakonitosti i civilizovanog funkcionisanja građana u uređenoj državi. Srbi su i imali takvu obavezu, jer su bili konstitutivni narod u SR BiH, dakle narod koji je konstituisao BiH, odnosno koji ju je obrazovao sa druga dva konstitutivna naroda.
Moramo da se sjetimo i da je dijelu muslimanskih političkih elita odgovarala eliminacija civilnih pravnih normi, jer je njihova ideja bila renesansa šerijatskog prava, a o čemu postoje i brojni pisani izvori.
Ovo je geneza nastanka Republike Srpske. U današnjem trenutku, kad se pravni poredak današnje BiH kompromitovao neustavnim odlukama bivših visokih predstavnika, ali i ponovnom željom mejnstrim bošnjačke politike da se u BiH odluke donose na neustavan i nepravan način, Republika Srpska ponovo mora da uradi isti pravni posao: da zaštiti ustavnost i zakonitost. To znači da ne samo da moramo da se vratimo punom poštovanju Ustava BiH i Ustava Republike Srpske, nego, zarad očuvanja same BiH moramo da definišemo cilj prema kojem je očigledno da zajedničke institucije BiH nisu u stanju da uspješno realizuju deset ustavnih nadležnosti, te da je naš prijedlog, da bi BiH uopšte opstala, da se broj tih nadležnosti svede na tri do četiri. Naravno, do trenutka legitimne i legalne promjene ustava poštovao bi se postojeći Ustav BiH koji predviđa deset nadležnosti BiH.
Istovremeno, da bi se ustavnost i zakonitost u potpunosti poštovali, moramo da ih omogućimo i u institucijama same Republike Srpske. To je preduslov vraćanja povjerenja samih građana u institucije Republike Srpske, a koje je trenutno, nažalost, ozbiljno poljuljano.
Dakle, ovo je, prije i iznad svega, pravna bitka za obezbjeđenje ustavnog i pravnog poretka. Ovo nije puka politička borba Srba protiv Bošnjaka. Nipošto. Politika Republike Srpske mora da bude maksimalno inkluzivna i da u sebe uključi sve građane koji žele da se poštuje pravni poredak, bez obzira na njihovu nacionalnu i vjersku pripadnost.
Oznake: Milko Grmuša
Lideri opozicionih stranaka u Srpskoj negativno o pozivu vlasti na dogovor o bojkotu izbora
MILIČEVIĆ: SDS neće učestvovati u predstavi, SNSD i sateliti neka sami gutaju žabe
STEVANDIĆ: U ponedjeljak sastanak predsjednika svih stranaka o učešću na izborima
