Šta znači odluka SPC po pitanju „Makedonske crkve“? Bratski dogovor za kraj dugogodišnjeg spora
Srpska pravoslavna crkva je na redovnom zasjedanju Svetog Arhijerejskog Sabora donijela odluku da prizna „najširu moguću autonomiju, odnosno unutrašnju samostalnost Makedonskoj Pravoslavnoj Crkvi – Ohridskoj Arhiepiskopiji dodjeljenu 1959. godine“. Time je stavljena tačka na dugogodišnji spor izazvan jednostranim proglašenjem autokefalnosti 1967. godine i ponovo je uspostavljeno liturgijsko jedinstvo i kanonsko opštenje.
Šta je odlučio Sabor?
Kako je navedeno u zvaničnom saopštenju Srpske Pravoslavne Crkve, Sabor je primio akt Svetog Arhijerejskog Sinoda (SAS) „Makedonske pravoslavne crkve – Ohridske arhiepiskopije“ kojim ona prihvata kanonski status, dodjeljen 1959. godine od strane SAS SPC i gdje „izražava nadu da će Srpska Pravoslavna Crkva bratoljubivo rješavati i riješiti i pitanje njenog konačnog kanonskog statusa, čemu treba da usljedi svepravoslavno saglasje i prihvatanje tog statusa“.
Odlukom iz 1959. godine koju je usvojio Sveti Arhijerejski Sinod SPC Ohridskoj arhiepiskopiji data su najšira ovlaštenja, odnosno autonomija bez autokefalnosti.
Što se tiče „konačnog kanonskog statusa Ohridske arhiepiskopije“, Sabor SPC je odlučio da će se Srpska crkva rukovoditi „samo i isključivo eklisiološko-kanonskim i crkveno-pastirskim načelima, mjerilima i normama, ne mareći za realpolitičke, geopolitičke i crkvenopolitičke i slične datosti, kao ni jednostrane inicijative, ne podliježući ničijim uticajima ili pritiscima“.
Šta znači odluka?
Iako su pojedinci ovu odluku Sabora SPC protumačili kao priznavanje „Makedonske pravoslavne crkve“, to nije tačno. Naime, odlukom iz 1959. godine priznata je autonomija, ali ne i autokefalnost Ohridske arhiepiskopije. To konkretno znači da se pod okrilje Srpske pravoslavne crkve vraćaju oni koji su ušli u raskol i ponovo je nastalo potpuno jedinstvo dvije crkve.
Dobro upućeni tvrde da se ovim aktom vraćaju u kanonsko jedinstvo SPC sa najširom autonomijom nad svojim eparhijama.
– Sad su integrisali svoje nekad raskolniče eparhije u našu Crkvu uz mogućnost postavljanja svoje hijerarhije koju odobrava Sabor SPC, Sinod uz blagoslov Patrijarha srpskog – kažu dobro upućeni sagovornici.
Da li se ovim priznaje odluka vaseljenskog patrijarha?
Najprostije rečeno, ne, jer nije bilo potrebe za priznavanjem ili odbijanjem takvog stava patrijarha Vartolomeja. Iako se često govori o tome da autokefaliju svojim tomosom daje Vaseljenski (carigradski) patrijarh, to nije tačno. Kanonski, jedna crkva može da se odvoji od druge samo uz saglasnost one Crkve pod čijim je okriljem ranije bila. Prosto govoreći, crkvena diplomatija Srpske pravoslavne crkve i Ohridske arhiepiskopije je „preduhitrila“ i „iznenadila“ Vaseljenskog patrijarha Vartolomeja.
„Zacjeljena dugogodišnja rana“
Dogovorom Srpske pravoslavne crkve i Ohridske arhiepiskopije „iscjeljena je dugogodišnja rana koja je krvarila na srcu srpskog i makedonskog pravoslavnog naroda“, tvrde dobro upućeni i ovakva odluka može poslužiti samo na radost svima.
Takođe, arhiepiskop Ohridske arhiepiskopije ostaje Njegovo blaženstvo arhiepiskop Ohridski i Skopski gospodin Jovan, koji je tokom svog službovanja prošao veliko stradanje zbog želje za ponovnim uspostavljanjem jedinstva. Makedonske vlasti, zbog odbijanja da se pridruži raskolnicima, u više navrata su ga hapsili i zatvarali, a u zatvoru s njim je postupano nečovječno i nehumano.
Ostala kadrovska rješenja biće dogovarana naknadno.
Može li se nešto iskomplikovati?
Iako tek treba da uslijedi odgovor „Makedonske pravoslavne crkve“, dobro upućeni kažu da se ne treba očekivati da dođe do komplikacija, jer su akt o vraćanju u kanonsko jedinstvo uputili upravo iz Sjeverne Makedonije.
– Ipak, uzimajući u obzir razne pritiske koje trpe u Sjevernoj Makedoniji, ovo je tek početak normalizacije odnosa. Svakako, dobro je da se tim pritiscima oduprlo i da je bez uticaja politike riješen dugogodišnji spor – kaže jedan od sagovornika.
(Aleksandar Stojanović)
