Svjetsko priznanje za konjičko drvorezbarstvo

Tradicija čarobnih oblika na drvetu naziva se konjičko drvorezbarstvo i ona je stara i raskošna koliko i opština i istorija koju baštini. Jer, kako se trgovina razvijala u ovoj tranzitnoj zoni, pratila je kreativnost stanovništva Konjica, tačke na kojoj se Hercegovina spaja sa Bosnom.

Laki i jednostavni pokreti na drvetu, oblikovali su priče i simbole, urezujući čitava porodična stabla u nadogradnju zanata. Zbog svega toga, ovo vrijedno kulturno-istorijsko blago BiH, nakon potvrde UNESCO-ove nominacije, a poslije zmijanjskog veza, biće naš drugi segment nematerijalne baštine na listi svjetskog nasljeđa.

-Drvorezbarstvom se u našoj porodici amaterski prvi počeo baviti naš pradjed Abdulah Nikšić, poznat pod nadimkom Gano. Tačnu godinu ne znamo. Nije imao neki komercijalni uspjeh, ali je zanat sačuvan u porodici- govori Orhan Nikšić, koji sa bratom Ademom razvija sada već svjetski poznat brend “Zanat”.

Jednu od prvih drvorezbarskih radionica za proizvodnju stilskog rezbarenog namještaja u Konjicu 1919. godine otvorio je Salih Nikšić, Ganin sin, od kojeg će učiti braća Meho, Adem i Asim. Orhanov i Ademov djed Adem radio je skupa sa bratom Mehom i od njega preuzeo rukovođenje zajedničkom radionicom 1927. godine.

DREVNI ZANAT: Drvorezbarstvo je drevni zanat, koji se pojavljuje kao vid primitivnog umjetničkog izražavanja od praistorije, a kasnije i sofisticiranog umjetničkog izražavanja u mnogim zemljama.

-Drvorezbarski zanat u Konjicu počeo se razvijati iz primitivne seoske amaterske djelatnosti, koja je krajem 19. vijeka posebno bila rasprostranjena u selu Bijela, nadomak Konjica, gdje je drvorezbarsko znanje došlo sa doseljenicima iz nekih dijelova Hercegovine, iako je ta vrsta djelatnosti bila prisutna i u drugim dijelovima BiH i regije. Današnji oblik konjičko drvorezbarstvo počelo je primati s Austrougarskom monarhijom i mogućnošću školovanja u drvorezbarstvu, te su i kvalitet izrade i estetika motiva poboljšani- objašnjava nam Orhan, inače bivši ekonomski stručnjak Svjetske banke u Jerusalimu, dok je brat Adem arhitekta.

Prvi komadi namještaja sa konjičkim drvorezbarstvom rađeni su sa fabrikama u Sarajevu, a najbolja trgovina odvijala se u Beogradu, u čijoj su etnografskoj kolekciji i danas mnogi unikati iz ovog bh. grada. Adem je po okončanju školovanja počeo da radi u porodičnoj firmi i dosad ju je uspješno vodio.

-Ja sam uvijek na neki način pomagao, najviše na strateškim pitanjima, a nedavno sam se odlučio napustiti Svjetsku banku, između ostalog, kako bi se više mogao posvetiti razvoju porodične firme. Otprilike, kad smo krenuli u školu, prvi put smo drvorezbarili, pokušavali smo praviti rezbarene kutijice- prisjeća se Orhan.

UNESCO-ova nominacija je, ističu Nikšići, veliko priznanje za sve generacije drvorezbara iz Konjica, kao i za sve one u Konjicu i širom BiH koji cijene ovaj zanat i čije domove krase predmeti konjičkih drvorezbara. Oni su gosti italijanske vlade, odnosno milanskog trijenala (La Triennale di Milano), koje se smatra jednom od najprestižnijih izložbi arhitekture, dizajna i umjetnosti u cijelom svijetu, kao i na sajmovima modernog namještaja u Njujorku, Kelnu…

-Tradicionalni namještaj i suvenire koje proizvodimo najviše kupuju porodice i institucije iz BiH i šire regije, predstavnici diplomatskog kora u BiH, turisti itd., a dizajnerski namještaj plasiramo u najvećoj mjeri izvan BiH, od Južne Koreje do Kanade. Naš cilj je da i dalje radimo na očuvanju i promociji ovog zanata, te da nastavimo s aktivnostima na razvoju brenda “Zanat” – napominje Orhan.

LEGENDA O KONJICU: Konjic se u pisanim dokumentima prvi put spominje 1382. godine, ali stanovnici rado govore jednu od najpoznatijih legendi o nastanku njihove kolijevke. Kažu da je na mjestu sadašnjeg Boračkog jezera bilo malo naselje, iz kojeg je prije nego što je potopljeno, izašla samo jedna starica na konju. Prema zvaničnoj istorijskoj građi, međutim, zapravo je riječ o jednom od najstarijih gradova u Bosni i Hercegovini, koji je bio izuzetno važan saobraćajni čvor u osmanskom periodu i usputna stanica na putu carigradskog druma prema moru. Jedan je od najjačih centara bosanske crkve u XV vijeku i grad koji je istovremeno povezivao i činio sponu između Bosanskog i Hercegovačkog sandžaka. Arheološki tragovi vode čak 4.000 godina unazad, odnosno na stare srednjovjekovne gradove, kojih je na 250 kvadratnih kilometara oko Konjica bilo čak 14, sa 34 srednjovjekovne crkve i oko 150 nekropola sa skoro 4.160 stećaka i jedna Konjička ćuprija. Ćuprija od 80 metara, sa šest lukova je jedan od najljepših simbola, poslije višegradskog i Starog mosta…

Zbog svega ovoga, stanovništvo Konjica smatra da je UNESCO-ova nominacija velika, ali i sasvim opravdana. Nagrade za stolicu Unna Švedska dizajnerka Monica Förster osmislila je za brend “Zanat” iz Konjica stolicu Unna koja je prošle godine osvojila prestižnu nagradu za dizajn proizvoda za opremanje enterijera.

Stolica Unna je, takođe, dobitnik nagrade “Interior Innovation Award” za 2015. godinu, koju dodjeljuje Njemačko vijeće za dizajn.

(Nezavisne novine)