Valentina Milekić, umjetnički rukovodilac etno-grupe “Trag”: “Pjesma mora živjeti u narodu”
Sastav iz Laktaša ove godine bilježi 15 godina uspješnog rada na čuvanju i unapređivanju tradicionalne muzike Balkana, njenog približavanja mlađim generacijama publike i više nego dostojnom predstavljanju širom regiona i svijeta.
Kako bi ste sumirali prvih 15 godina rada „Traga“ u umjetničkom pogledu?
– Iza nas je više od 600 koncerata na nekoliko kontinenata, dva albuma „Zvuci Balkana“ (2008. godine) i „Zavještanje“ (2013. godine). Kada smo počinjali naš rad ova muzika nije bila naročito popularna u Republici Srpskoj, ali su se u Srbiji već pojavili prvi ansambli koji su na različite načine njegovali tradicionalnu muziku. Samim tim početak je naročito bio težak, ali velika ljubav prema takvoj vrsti muzici održala nas je sve ove godine na okupu. Naša osnovna ideja je bila da pronađemo stare ili već zaboravljene pjesme i oživimo ih kroz naše moderne aranžmane, te približimo duhu današnje publike. Bilo je potrebno mnogo rada, učenja, vježbanja, odricanja da bismo bili ovde gdje smo danas.
Bez obzira što vas najčešće klasifikuju u etno-grupe ili grupe izvođača tradicionalne muzike, ne plašite se eksperimenta sa drugim žanrovima?
– Tu ponekad dolazi do zamjene teza. Naime, mi nismo izvorna grupa. Ne pokušavamo da sačuvamo i interpretiramo izvornu pjesmu na onaj način na koji je ona prije 10, 50 ili sto godina zabilježena od nekog etnomuzikologa. Etnomuzikološki zapisi, arhivski snimci i uopšte ono što sami čujemo na terenu nama su polazište i osnova da u kombinaciji sa drugim muzičkim žanrovima, modernim instrumentarijumom, formiramo svoj prepoznatljiv muzički izraz. Narodna pjesma je ona koja se prenosi sa koljena na koljeno i kojoj svaka generacija dodaje nešto svoje. Ona ne sme i ne može da stane u vremenu već mora da dalje raste, razvija se i prenosi na mlađa pokoljenja. Upravo ubog toga mi izbegavamo klasifikacije jer ograničavaju umjetnost i kreativnost.
Kojim se kriterijum vodite kada birate tradicionalne pjesme za repertoar?
– Kada smo počinjali da radimo pokušali smo da popularizujemo ovu muziku i stvorimo etno-scenu u RS. Upravo iz tog razloga na pravom albumu našlo se mnogo pjesama sa Kosova i Metohije, te iz Makedonije, jer su svojom bogatom melodijskom linijom bile prijemčivije za publiku, naročito za mlađe generacije. Međutim, vremenom smo se uhvatili u koštac i sa onim pesmama koje smo pronalazili u arhivima, etnomuzikološkim zapisima ili na terenu, koje su publici bile manje poznate ili potpuno nepoznate, a za koje smo osetili da pružaju potencijal za modernu obradu. Prvi smo npr. obrađivali muziku Lijevča polja, koja je tek u novije vrijeme etnomuzikološki istražena. Važno je napomenuti da se mi bavimo tradicionalnom muzikom Balkana. Na repertoru su pesme iz Republike Srpske, Srbije, CG, Makedonije, Bugarske, Hrvatske, te romska muzika. Interesantno je da kad idemo na gostovanje u neku drugu zemlju pokušamo da naučimo po jednu tradicionalnu pjesmu te zemlje.
Nastupali ste širom sveta, u Rusiji ste maltene kao domaći bend, kakvi su utisci iz vaše perspektive kada poredite domaće i strane nastupe?
– Naša misija nije samo u tome da otrgnemo od zaborava stare pjesme, oživimo ih i prenesemo mlađim generacijama, već i da našu tradicionalnu muziku predstavimo na svjetskim scenama. Rusija nam je posebno draga destinacija upravo zbog toga što je publici tamo veoma bliska energija i emocija koju pokušavamo da prenesemo. Pobeda na festivalu „Zvučit Moskva“ 2012. otvorila nam je vrata nekih od najeminentnijih kulturnih centara u Rusiji poput Moskovskog konzervatorija ili Moskovske filharmonije. Međutim, isto tako bilo je interesantno nastupati u Holandiji, SAD, Makedoniji, Nemačkoj, Austriji itd. Ponekad su to koncerti koje organizuje naša dijaspora, gdje smo često u situaciji da ljudima koji su odavno odvojeni od matice pokušavamo da vratimo osećaj za istinsku tradiciju, koja je već odavno načeta i narušena poplavom turbo-folka. S druge strane predivan je osećaj kada nekom Amerikancu, Holanđaninu, Italijanu itd. prezentujemo naš narod kroz jednu od najlepših stvari koju imamo, a to je naša muzika ruše.
Prvi utisci nakon nastupa “Traga” kod Hrama Svetog Save, koji svakako nije baš uobičajn koncertni prostor.
Iako smo imali nekoliko veoma značajnih koncerata u Beogradu (U Sava centru, Kolarcu, Ruskom domu), koncert u porti Hrama Svetog Save na Vračaru za nas je bio zaista poseban. Svetosavski sabrani na tom svetom mestu zajedno sa našom publikom kroz muziku i pesmu iščekivali smo najveći hrišćanski praznik Božić. Posebno me raduje činjenica da hramovi ponovo postaju bastioni ne samo vere, nego i tradicije i kulture i smatram da bi ovakvih inicijativa i manifestacija trebalo da bude daleko više.
Za 14. januar imate zakazan Božićni nastup u Čapljini, kako je došlo do te svirke i zašto baš u Čapljini?
Mi se uvijek trudimo da u četrdesetak nastupa, koliko u proseku svake godine održimo, uvrstimo i manje sredine u kojima su kulturni sadržaji deficitarni. Nakon koncerata u Beogradu kojim smo otvorili sezonu, te koncerta na Trgu Krajine povodom Dana Republike, održaćemo do kraja januara koncerte i u Doboju, Srpcu i Čapljini. Stigli su nam pozivi i iz Vićence (Italija) i Skoplja, pa ćemo se potruditi da u što skorijem periodu realizujemo i ove turneje.
Kada bi mogli očekivati treći album na koji se čeka prilično dugo?
– Kroz dugogodišnji rad postali smo veoma samokritični i nove aranžmane zaista dugo „krčkamo“ prij nego što izađemo s njima u javnost. Krajem prošle godine ušli smo u studio i možemo reći da je do ovog trenutka jedna trećina albuma uspešno snimljena. Ponovo pokušavamo da afirmišemo domaće, pa snimamo u banjalučkom studiju „Digital boyler“, a u pregovorima smo sa RTRS oko izdavanja albuma u okviru njihove muzičke produkcije. Novi album je u okviru projekta „Trag i prijatelji“ i trebao bi kroz neobične aranžmane, koje smo pravili sa našim gostima pokazati potencijal koji naša tradicionalna muzika nudi.
(EuroBlic)
