“Vojska nam ima problem s desnim ekstremizmom”

Njemačku je ovih dana uzdrmala velika policijska racija u kojoj je zasad uhapšeno 25 ljudi koji su ozbiljno pripremali državni udar. Namjera im je, između ostaloga, bila upasti u zgradu njemačkog parlamenta Bundestaga u Berlinu i zauzeti je silom, a o ozbiljnosti tih planova svjedoči i činjenica da su ih razvijali i bivši pripadnici njemačke vojske (Bundesver).

Ko su “Građani Rajha”, koji su planirali državni udar?

Njemački mediji pišu da iza plana za oružano rušenje demokratski izabrane vlasti stoje pripadnici pokreta Reichsbürger (Građani Rajha).

Reichsbürger je zbirni naziv za razne pojedince, grupei organizacije koji vjeruju da je Savezna Republika Njemačka ilegalna i stoga nepostojeća država prema međunarodnom pravu te da “njemački Rajh” iz epohe Adolfa Hitlera, pa i prije, sa svojim bivšim graničnim područjima nastavlja postojati, iako trenutno bez de fakto državne vlasti.

Tužioci su objavili identitete dvojice osumnjičenih vođa urote. Prvi je već spomenuti Hajnrih XIII P.R., a drugi Ruediger v. P. Njemački zakoni o privatnosti zabranjuju objavu prezimena osumnjičenika.

Njemački Der Spiegel javio je da je Hajnrih XIII dobro poznati 71-godišnji pripadnik njemačke plemićke porodice, a Ruediger v. P. je 69-godišnji bivši padobranac. Prema navodima tužilaca, urotnici su planirali da instaliraju Hajnriha XIII P.R. kao novog lidera Njemačke. On je uspostavio kontakt s ruskim zvaničnicima u želji da ustanovi novi poredak u Njemačkoj nakon što vlada u Berlinu bude srušena. Ruskinja koju su tužioci identifikovali kao Vitaliju B. navodno mu je pomagala.

Učestvovanje bivših vojnika u terorističkim planovima

Ono što naročito zabrinjava je prisutnost bivših i odlično istreniranih vojnika u cijeloj priči. Naime, njemačke vojne snage već godinama imaju problem s infiltracijom desnih ekstremista u svoje redove, a problem je toliko eskalirao da njemačko Ministarstvo odbrane svake godine objavljuje i poseban izvještaj o toj temi, piše Index.

U ovogodišnjem izvještaju je objavljeno da se broj vojnika koji su prepoznati kao ekstremisti tek neznatno povećao. S druge strane, povećana je osjetljivost Bundesvera na prijavu slučajeva sumnje na ekstremizam.

Izvještaj daje detaljnu sliku situacije u slučajevima sumnje na ekstremizam unutar Bundesvera. Služi za informisanje rukovodstva Ministarstva odbrane, poslanika Bundestaga i javnosti. Ovo je sada već treći izvještaj koji je objavio Koordinacijski centar za sumnju na ekstremizam.

Od 1. januara 2021. do kraja prošle godine bilo je oko 700 istraga protiv vojnika zbog sumnje na desničarski ekstremizam. To uključuje sumnjive slučajeve iz pokreta Građani Rajha, čiji su pripadnici neki dan uhapšeni.

Problemi u Vojnoj protuobavještajnoj službi

O slučajevima desnog ekstremizma u njemačkoj vojsci detaljno pišu i njemački mediji.

Na primjer, prije dvije godine je smijenjen predsjednik Vojne protivobavještajne službe (MAD), Christof Gramm. U prošlosti je MAD bio optuživan da je previše oklijevao da preduzme mjere protiv desnog ekstremizma u Bundesveru. Jedna od zadaća MAD-a je prepoznavanje ekstremističkih tendencija u ranoj fazi te potpuno identifikovanje i razotkrivanje osoba uključenih u moguće mreže desnih ekstremista. Smijenjeni šef MAD-a očito nije dobro radio taj posao, što se najbolje vidjelo po nizu ekstremno desničarskih incidenata u Komandi specijalnih snaga Bundesvera (KSK).

Agent MAD-a optužen je za odavanje informacija o istrazi, konkretno o pretresu elitne jedinice KSK i vezama s krajnje desničarskim vojnikom Francom A., koji je izbačen iz vojske.

Drugim riječima, umjesto da MAD identifikuje desne ekstremiste u njemačkoj vojsci, on im je pomogao da se sakriju od nadležnih organa.

Zabrinutost poslanika Bundestaga: “Vojska nam ima problem s desnim ekstremizmom”

“Bundesver ima problema s desničarskim ekstremizmom”, rekla je zastupnica Ljevice Martina Renner za RND.

“Stoga je bitno da vojna protivobavještajna služba zaista prati svaku dojavu. Moraju postojati dalekosežne posljedice”, naglasila je Renner.

S njom se slaže i zastupnik liberalnog FDP-a Alexander Müller.

“Desničarski nacionalizam je u porastu u Njemačkoj. To takođe objašnjava povećane slučajeve desnog ekstremizma u Bundesveru”, smatra Müller.

Desničare u Bundesvhr privlači pristup oružju

Prema već spomenutom izvještaju o ekstremizmu u Bundesveru, prijave novih sumnjivih slučajeva došle su od samih vojnika u 60 posto slučajeva, a 17 posto od vlastitih nalaza MAD-a. Prijave za desni ekstremizam u njemačkoj vojsci dolaze i od građana (osam posto), policije (sedam posto) i Saveznog ureda za zaštitu Ustava (tri posto) itd.

Šta privlači desne ekstremiste da se prijave u njemačku vojsku?

Prema istraživanju organizacije Violence Prevention Network, to je zbog hijerarhijske strukture, muških udruživanja i pristupa oružju. Potonje je naročito privlačno denim ekstremistima, jer je u Njemačkoj veoma teško doći legalno do oružja.

U racijama protiv pripadnika Građana Rajha često se otkriva da oni kod kuće ilegalno drže cijeli arsenal oružja. Tako je bilo i kod najnovije akcije hapšenja ekipe koja je planirala državni udar.

Desni ekstremizam je već decenijama problem u njemačkoj vojsci, marginalan, ali uporan.

“Na putu smo da izgradimo najveću evropsku konvencionalnu vojsku”

Ali, mogao bi postati mnogo veći i opasniji problem kada se uzme u obzir da je rat u Ukrajini proizveo korjenitu promjenu njemačke odbrambene politike, koja uključuje i ogromni rast Bundesvera.

Njemačka je od Hladnog rata značajno smanjila svoju vojsku, sa 500.000 vojnika, koliko je bilo u vrijeme ujedinjenja 1990, do 200.000, koliko ih je danas.

Ali, najvažnija članica Evropske unije sada je na putu da izgradi najveću konvencionalnu evropsku vojsku u NATO savezu, rekao je ljetos njemački kancelar Olaf Šolc.

“Najveća konvencionalna vojska NATO-a u Evropi je u izgradnji i to je važno za ukupne odbrambene kapacitete saveza”, rekao je Šolc tokom tog razgovora. Nakon ruske invazije 24. februara, njemačka vlada najavila je osnivanje vanrednog fonda vrijednog 100 milijardi evra za modernizaciju Bundesvera.

“Godišnje ćemo u prosjeku trošiti između 70 i 80 milijardi evra na odbranu”, dodao je kancelar. “Njemačka će tada biti zemlja koja će najviše investirati na ovom području”, istakao je Šolc.

NATO: Ovo je prekretnica

Nedavno je tome glasnu podršku dao i glavni sekretar NATO-a Jens Stoltenberg, gostujući na jednoj bezbjednosnoj konferenciji u Berlinu.

“Istorijska je odluka Njemačke da značajno poveća izdatke za odbranu uz ulaganja u nove borbene avione, helikoptere, brodove i podmornice”, rekao je Stoltenberg.

“Ovo je zaista prekretnica koja odražava naše promijenjeno bezbjednosno okruženje”, dodao je, referirajući se na rusku agresiju protiv Ukrajine. “Trebamo snažan i spreman Bundesver”, zaključio je glavni sekretar NATO-a, naglasivši i važnost odbrambene industrije u Njemačkoj.

Istakao je kako je to bitno za bezbjednost Njemačke i Evrope te za globalnu bezbjednost.

Ministarka odbrane se ne snalazi u svom resoru

Sve to stoji, ali u takvom kontekstu problem infiltracije desnih ekstremista u Bundesver postaje mnogo opasniji.

Pitanje je i koliko je aktuelna ministarka odbrane Kristina Lambreht (SPD) dorasla tom zadatku.

Prekretnica u njemačkoj odbrambenoj politici donijela je ministarki odbrane maksimalnu pažnju javnosti, ali nakon godinu dana na dužnosti, sumnje u Lambreht su sve veće, navodi ARD.

Dapače, njemački mediji je nazivaju “ministarka problem”. Lambreht se, između ostalog, zamjera loša komunikacija s javnošću i nesnalaženje u resoru. Optužena je i za loše planiranje te za nesposobnost da učinkovito potroši milione koji su joj na raspolaganju, a kako bi modernizovala Bundesver.

U trenutku u kojem se hapse bivši vojnici zbog planiranja puča, a broj desnih ekstremista u vojsci raste prema podacima Ministarstva osbrane, to je i te kako zabrinjavajuće.