ZAPISI IZ ARHIVA: Stasavanje banjalučkog sporta (3): Simultanka svjetskog prvaka Aleksandra Aljehina

I Banjalučki aero-klub “Naša krila”, čiji je Mjesni odbor formiran 18. septembra 1932, uživao je podršku vojnih vlasti i društva “Narodna odbrana”.

Nakon samo dvije godine on je prerastao u Oblasni odbor, proširivši djelatnost na cijelu Vrbasku banovinu. Uspjesima kluba naročito su doprinijeli dr Todor Lazarević, inženjeri Ljubomir Nikolić, Vladimir Konjev, Milovan Veljović, Franjo Mikuš, Radoje Vukčević i Marko Malić, sekretar Dejan K. Zita, piloti Dušan Simić i Milan Zemljič.

Uz podršku Banske uprave, na Banjalučkom polju, do spomenika poginulim austrougarskim vojnicima, koji nekim čudom, potkopan ovih dana sa svih strana, i dalje građevinskim mašinama, osposobljen je i 15. septembra 1935. svečano otvoren aerodrom. Aeromitingu priređenom tim povodom prisustvovalo je 12.000 građana.

Značajan pad interesa mladih za ovaj sport zabilježen je nakon tragedije na prvi dan pravoslavnih Duhova 1936, kada su poginuli Dušan Simić i Dejan Zita. Klub je spao na svega 275 članova.

Najviši domet, u takmičarskom i u organizacionom smislu, postigao je Banjalučki šahovski klub, koji je organizovao dva najznačajnija međuratna banjalučka sportska događaja – simultanke svjetskog šahovskog šampiona Aleksandra Aleksandroviča Aljehina 10. januara 1931. i 1. maja 1936. U Banjaluci je 20. aprila 1931. gostovao i čuveni Bečlija Rudolf Špilman.

U Banjaluci je 8–25. avgusta 1931. organizovan 8. nacionalni amaterski turnir za prvenstvo Kraljevine Jugoslavije, na kojem je trijumfovao Šibenčanin Petar Trifunović, budući petostruki jugoslovenski šampion, dok je domaći predstavnik Nikica Pavlić bio drugi.

Po završetku turnira priređen je spektakl kakav se ovdje nije ponovio. Novosađanin Bora Tot je odigrao simultanku naslijepo protiv šestorice igrača i nakon tri sata igre trijumfovao sa 2:1 uz tri remija. No to je za njega bio tek kondicioni trening. Tri godine prije toga Bora je u Vršcu postavio jugoslovenski rekord u igri naslijepo, odigravši simultanku na 20 tabli (+14, =3, –3).

Već 29. avgusta šahisti “Balkana”, koje je pojačao Bora Tot, bili su u Zagrebu, gdje su se okitili titulom ekipnog šampiona Kraljevine. To je čak do 1950, kada je sarajevski “Milicionar” osvojio prvenstvo države u rukometu, ostao najviši domet bh. sporta.

U Zagrebu se te 1931. dobro držala i Gradiška, iako je nastupila sa samo dvojicom šahista – Markom Tišmom i Miloradom Vasićem Milesom, inače odličnim fudbalerima “Save”.

Mladen Paternoster je 1936. osvojio prvenstvo Beogradskog šahovskog kluba. Nažalost, nije uspio da do kraja iskaže sav svoj talenat jer je njegov život, pod nerazjašnjenim okolnostima, okončan marta 1937.

Prema kazivanju Slavka Odića “šah je u Banjaluci jedno vrijeme bio veoma popularan i svugdje su se mogli sresti mladi ljudi sa šahovskim kutijama”.

Neke sportske grane postojale su samo u tragovima. Pod okriljem “Krajišnika” su 1938. formirane kuglaška i ping-pong sekcija, sa preko 40 članova. Objema su na raspolaganje date prostorije na stadionu bana Bogoljuba Kujundžića. Improvizovane kuglane postojale su i u par gostionica, ali su one služile za zabavu dokonih.

Boksa, koji je kasnije proslavio Banjaluku, nije bilo ni u tragovima. Da je interesovanje za boks postojalo, svjedoči podatak da je 24. oktobra 1932. u Hrvatskom domu “Nada” priređen meč između Sarajlije Ljube Vojvodića i Beograđanina Cakana Novakovića. Nažalost, nema drugih podataka o ovom duelu.

Banjaluka je imala i pojedinaca predisponiranih za velika sportska dostignuća.

Veselin Misita je u Banjaluci završio osnovno i gimnazijsko obrazovanje. Jedno je vrijeme bio najmlađi major u kraljevoj vojsci. Rat ga je zatekao na dužnosti komandanta Vrbaskog artiljerijskog puka. Komandovao je akcijom oslobođenja Loznice 31. avgusta 1941, koja je postala prvi oslobođeni grad u Evropi. U toj akciji je Veselin poginuo. Kraljevska vlada mu je posmrtno dodijelila čin pukovnika i Karađorđevu zvijezdu. Misita je bio pobjednik armijskog takmičenja u skijanju.

Oktobra 1939. na stadionu BSK-a u Beogradu održani su ispiti za prijem kandidata u Višu školu za telesno vaspitanje. U tu svrhu je organizovan petoboj (trčanje na 100 m i na 2 km, bacanje kugle, skok uvis i skok udalj). Konkurencija je bila više nego jaka: državni smučarski prvak Miran Cizelj, gimnastički reprezentativac Slavko Kokot iz Celja, fudbaler i košarkaš BSK-a Petar Manola, Jajčanin, vaterpolo reprezentativac Vinko Cvjetković i državni rekorder u leđnom plivanju i vaterpolista Luka Ciganović, obojica Dubrovčani…

Kuglu je najviše bacio Banjalučanin Šuput – 10.44 m. Za njega nastavnici rekoše da će biti državni rekorder jer je hitac bacio sa minimalnom tehnikom. Šuput je sa 170 cm nadmašio svoje rivale i u skoku uvis.

(glassrpske.com, Zoran S. Mačkić, arhivskih savjetnik Arhiv Republike Srpske)