MIRKO ŠAROVIĆ, LIK I DJELO: Kako su nestali milioni u izgradnji Srpskog Sarajeva (2)

Do početka rata u Bosni i Hercegovini, Mirko Šarović već je bio završio činovničku karijeru u privredi, a rast tenzija i prvi pucnjevi zatekli su ga na funkciji sekretara opštine Novo Sarajevo. Na vrijeme je prešao na teritoriju pod srpskom kontrolom, pa je, faktički, nastavio da radi isti posao, samo u novoformiranoj lokalnoj zajednici, tadašnjem Srpskom, a današnjem Istočnom Novom Sarajevu, u sastavu RS.

Nadređeni su u toku rata znali da cijene njegovu vještinu u administrativnim poslovima, ali i nekonfliktnu prirodu, pa je od 1994. do 1996. bio predsjednik Izvršnog odbora Opštine Srpsko Novo Sarajevo, dakle – opštinski „premijer“. Međutim, ulazak u krupne kombinacije za Šarovića počinje tek 1996. godine. Tada je utemeljen Grad Srpsko Sarajevo, kao zajednica šest opština. Na čelu nove teritorijalne formacije nalazilo se devetočlano povjereništvo, a za njegovog predsjednika imenovan je upravo Mirko Šarović.

Uspostavljena hijerarhija

Nakon rata, u toj regiji uslijedio je period intenzivne gradnje, posebno na prostoru Lukavice, sadašnjeg Istočnog Novog Sarajeva. Iz ovog perioda, ostale su zapamćena glasna negodovanja lokalnog stanovništva zbog niza neregularnosti koje su obilježile taj proces. Iako je bilo očekivano da je, s obzirom na funkciju, najveću odgovornost za „lov u mutnom“ imao Šarović, to se ipak nije desilo. Junak ove priče već se bio „prekalio“, tokom predratnog rada u socijalističkim „gigantima“ i ratnog angažmana u političkim strukturama, pa mu je bilo jasno da je neposredno, direktno upravljanje poduhvatom izgradnje Srpskog Sarajeva vrlo „klizav teren“, koji bi mogao okončati njegovu političku karijeru koja je tek bila u fazi zamaha.

Iako je na važnu funkciju direktora novoformiranog preduzeća „Kapitalna izgradnja“ formalno imenovan drugi čovjek, oni koji pamte dešavanja na tom prostoru slažu se u ocjeni da je ulogu sive eminencije u toj ustanovi Šarović povjerio bliskom prijatelju Draganu Šojiću. Do tada je u tom dijelu Republike Srpske već bila uspostavljena hijerarhija na čijem je vrhu bio Momčilo Krajišnik, budući da je ratni predsjednik RS Radovan Karadžić već morao da se krije od Haga. Srednja karika novog lanca uticaja bio je Šarović, kao Krajišnikov čovjek od povjerenja, a glavni „operativac“ i kontrolor svih kretanja na terenu – Šojić, Šarovićeva pouzdana osoba.

Dragan Šojić je bio ključni čovjek u izgradnji 7.000 stambenih jedinica u tadašnjem Srpskom Sarajevu. Njegova bliskost sa Šarovićem je „cementirana“ još u toku rata, dok je sjedište Srpskog Novog Sarajeva bilo na Grbavici, u ranijoj zgradi Šumarskog fakulteta, a poslije rata je nastavila da funkcioniše u velikom „neimarskom projektu“, čiji je cilj bio nastanak uporednog, istoimenog grada, nakon odlaska značajnog broja Srba iz većeg dijela Sarajeva koji je, Dejtonskim sporazumom, pripao Federaciji BiH.

Poznati talovi

Upućeni savremenici tih dešavanja još u drugoj polovini devedesetih godina javno su svjedočili o ulozi Šarovićevog najbližeg saradnika – po obrazovanju, inače, građevinskog inženjera – u novopokrenutom biznisu. Kao nezvanični šef „Kapitalne izgradnje“, Dragan Šojić je postao glavna veza sa isporučiocima građevinskog materijala iz Kikinde.

„Brzo se razvila nelegalna trgovina sa krim-bosovima iz Federacije i ogromne pare od tih poslova završile su u džepovima i Šarovića i Šojića. Inače, kao SDS-ov čovjek od visokog povjerenja, Šojić se za sve pitao, bio je siva eminencija u firmi ‘Kapitalna izgradnja’, koju je formirala Skupština grada, a njen direktor je bio samo pokriće. Osim građevinskog materijala za projekte, poznati su i njihovi talovi oko hiljada tona nafte koje je ta firma nabavljala ispod svake ekonomske logike, a prodavali po desetostruko većim cijenama. Sve je išlo preko Privredne banke Srpsko Sarajevo, koju je privatizovao kontroverzni biznismen Momčilo Mandić, a pokrovitelj svih aktivnosti bio je Momo Krajišnik”, pričali su za medije dvije decenije kasnije upućeni sagovornici.

Prema njihovim riječima, razmjere ovih poslova bile su tolike da je Šarović iskoristio prvu ozbiljnu priliku da se skloni u stranu iz čitave situacije. To se desilo 1998. godine, kada je Nikola Poplašen izabran za predsjednika RS. Pošto je na izborima za tu funkciju bila formirana koalicija Srpske radikalne stranke i Srpske demokratske stranke, SDS je, u „paketu“ sa Poplašenom, za potpredsjednika RS predložio Mirka Šarovića, a on je, nakon izborne pobjede, i preuzeo tu funkciju.

Međutim, u aprilu 2000. godine uhapšen je Momčilo Krajišnik, a istovremeno je otvorena međunarodna istraga o poslovanju Privredne banke Srpsko Sarajevo. Prinudnom upravom u toj banci, prema odluci stranog faktora u BiH, rukovodila je Amerikanka Tobi Robinson, a među osobama koje su ušle u fokus njenog interesovanja vrlo brzo se našao i Dragan Šojić. Iako su, ako se sve posmatra sa strane, za tandem Šarović – Šojić to bile godine velikog uspona, bilo je to i vrijeme prvih ozbiljnijih opasnosti, jer su prateće „šeme“ prilikom izgradnje Srpskog Sarajeva postale toliko rizične da je postojala mogućnost da razotkrivanje svih pojedinosti izazove nekontrolisane posljedice i da ruševine čitave te finansijsko-građevinske konstrukcije zatrpaju i dva bliska prijatelja. Zato su se udaljili sa mjesta potencijalnog „zemljotresa“. Šarović je kao potpredsjednik RS boravio u Banjaluci, a pošto OHR 2. septembra 1999. smijenjuje Poplašena sa funkcije, do kraja tog mandata, znači još godinu dana, Šarović praktično preuzima Poplašenove ingerencije i, bez zvaničnog „unapređenja“, u tom periodu obavlja skoro sve poslove iz domena nadležnosti predsjednika Republike Srpske.

Period dugog skrivanja

Nije se samo Šarović mudro izvukao iz projekta „Srpsko Sarajevo“, već se i Šojić sklonio u Beograd. jer mu je prijetilo hapšenje. Svu njegovu novostečenu imovinu na Palama, od stanova do kafića, pripadnici međunarodnih snaga redovno su pretresali.

“On i Šarović imaju po nekoliko nekretnina u Beogradu, a stekli su ih isključivo kroz izgradnju stambenih jedinica u Istočnom Sarajevu. Sam Šojić se dugo krio i niko ništa nije znao o njemu do momenta kada ponovo počinje Šarovićev politički uspon”, naveo je za prije par godina za medije jedan bivši zvaničnik SDS-a, ističući da je Šojić na početku iz Sarajeva „izašao praznih ruku“ i da se obogatio za vrlo kratko vrijeme u ranom poslijeratnom vremenu.

Dragan Šojić se prvi put, nakon značajnog perioda „ilegale“, ponovo našao u fokusu javnosti 2012. godine. Tada je govorio u Haškom tribunalu o ratnim dešavanjima, kao svjedok odbrane Radovana Karadžića. To je bio povod da se bošnjačke političke i medijske strukture usmjere ka njemu, pripisujući mu da je u toku rata, kao predsjednik tzv. komisije za razmjenu na Grbavici, odlučivao o sudbinama Bošnjaka i Hrvata koji su se zatekli u tom dijelu Sarajeva, te da je u postdejtonskoj fazi bio jedan od aktera „mreže podrške“ koja je organizovala Karadžićevo skrivanje od Haga.

Drugi favoriti iz SDS-a

Nekoliko godina nakon Šojićevog boravka u Tribunalu, Šarović postaje ministar spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH i uspijeva da izgradi davno porušene, ili bar uzdrmane političke mostove prema Bošnjacima. Kada je već bio ubijeđen da s te strane nema mogućnosti osporavanja, 2018. godine imenovao je starog prijatelja Šojića za direktora Službe za zajedničke poslove institucija BiH (SZZP). Iako, po svemu sudeći, interno nikada nisu prekidali prijateljske relacije, njihovi putevi su se ponovo spojili pred očima javnosti. Uslijedilo je, za Šarovića sigurno prilično neočekivano, glasno osporavanje ovog imenovanja iz federalnog Sarajeva. Međutim, uporni ministar se nije dao ometati u namjeri da progura starog drugara na uticajnu poziciju glavnog logističara bh. institucija.

Koliko mu je to kadrovsko rješenje bilo važno, može se ilustrovati i nezvaničnim informacijama da je Šojića imenovao iako su i u samom SDS-u postojali jaki otpori onih struja koje su imale druge favorite. Konkretno, predsjednik Gradskog odbora SDS-a u Istočnom Sarajevu Darko Babalj, iza kulisa, agitovao je da direktor SZZP-a bude Bojo Gašanovć, dugogodišnji načelnik opštine Istočni Stari Grad. Ipak, Šarović je imao posljednju riječ.
To nije prvi put da Mirko Šarović ignoriše volju uticajnih struktura unutar SDS-a ako procijeni da mu je određeno personalno rješenje izuzetno važno. Kada je 2000. godine izabran za predsjednika Republike Srpske, jedan od prvih poteza bio mu je da za direktora tada još postojeće Obavještajno-bezbjednosne službe RS (OBS) imenuje Dobrislava Planojevića, poznatijeg pod nadimkom „Dobro“.

Važna stavka u Planojevićevoj biografiji bila je, bez sumnje, činjenica da je Šarovićev zemljak iz Rogatice i da se odavno poznaju. Ali, o detaljima ove kontroverze, sa potpisom Mirka Šarovića, čovjeka koji nije nikada nje bio sklon da eksperimentiše sa ljudima i koji nije ulazio ni u građevinske, ni u špijunske kombinacije sa nepoznatim osobama, više u sljedećem nastavku.

(banjaluka.net)