Stevo Grabovac dobitnik 70. NIN-ove nagrade

Dobitnik NIN-ove nagrade kritike za najbolji roman godine objavljen u 2023. godini na srpskom jeziku je Stevo Grabovac za roman Poslije zabave (Imprimatur), saopšteno je danas u hotelu “Moskva”, a odluku o laueratu donio je žiri u sastavu Milena Đorđijević, Žarka Svirčev, Violeta Stojmenović, Tamara Mitrović i Goran Korunović (predsjednik).

Stevo Grabovac (Slavonski Brod, 1978) objavio je do sada zbirku pjesama “Stanica nepostojećih vozova” 2007. godine, a njegov prvi roman “Mulat albino komarac” našao se 2019. u najužem izboru za NIN-ovu nagradu. Živi i radi u Banjaluci.

O početku romana “Poslije zabave”, objavljenog u izdavačkoj kući Imprimatur, pisac Stevo Grabovac ranije je rekao Mići Vujičiću u intervjuu za NIN: “Roman otvara rečenica: ‘Priča koju želim da ispričam govori o jednom užasnom zločinu.’ I oko nje se, kao krugovi na vodi, šire sudbine likova koji su posredno ili neposredno povezani sa samim zločinom.”

A onda o zločinu: “Zločin koji se pominje odnosi se na ubistva oko dvadesetoro romske djece u okolini Bosanskog Broda, nekad u ljeto hiljadu devetsto devedeset druge. Iako se ovo desilo tokom rata u Bosni i Hercegovini, sama ubistva nisu imala nikakve veze sa vjerskim i drugim razlozima zbog kojih se, navodno, ratovalo, već su počinjena iz proste ekonomske računice – radi ilegalne trgovine ljudskim organima.”

Grabovac dodaje da je ovaj događaj vrlo brzo pao u zaborav, jer nije bio interesantan nijednoj od tri bivše zaraćene strane, “a vjerovatno i zbog nekih ‘viših’, običnim smrtnicima nedokučivih razloga”.

Ipak, roman se ne bavi samim istraživačkim procesom, objašnjava pisac, kome je cilj da se dođe do neke istine, možda više postavlja pitanje – “šta je istina”, bavi se nemoćima pisanja, uopšteno pitanjem smisla pisanja o takvim stvarima, kada toj djeci pokušava dati ljudska lica koja su odavno izgubili”.

“Pripovjedač, koji se zove isto kao i ja, a zove se tako jer nas obojicu opsjedaju ista pitanja i isti košmari”, kazao je tom prilikom ovogodišnji dobitnik NIN-ove nagrade, “a sasvim je svejedno da li će ga čitalac u potpunosti poistovijetiti sa mnom ili neće, zapravo govori o svojim pokušajima pisanja i koliko ga je to kao prokletstvo pratilo kroz život”.

“On je neuspješni pisac iz provincije koji pokušava da rekonstruiše ličnu istoriju svog pokojnog oca, iako o njoj ne zna gotovo ništa. Čini to zbog toga, jer je i njegov otac kao i on sam, bio pisac u pokušaju, genetski ili sudbinski – to je njegov zavjet koji ne može da ispuni, a osim toga, upravo je njegov otac osoba koja je neposredno pokrenula lavinu samih događaja koji su vodili ka otkriću zločina pomenutog u knjizi”, zaključuje Grabovac.

Na konkurs je stiglo 188 romana, a u najužem izboru za jubilarnu 70. NIN-ovu nagradu se osim nagrađenog našlo još četiri romana – Pesma o tri sveta (Agora) Vladimira Pištala, Pakrac (Laguna) Vladana Matijevića, Autosekcija (Partizanska knjiga) Srđana Srdića i U zemlji Franje Josifa (Književna opština Vršac) Ljubomira Koraćevića.

Prošlogodišnji dobitnik bila je književnica Danica Vukićević, autorka Unutrašnjeg mora, objavljenog u izdavačkoj kući Nojzac.

Ovo je i značajan jubilej za NIN-ovu nagradu, jer je prvi put dodijeljena prije 70 godina, 1954, i njen prvi dobitnik bio je Dobrica Ćosić s romanom “Koreni”.