Agonija zapada

Današnji turbulentni događaji i krize u međunarodnim odnosima u velikoj mjeri su determinisani ne samo brzim tehnološkim promjenama već i nevoljnošću Zapada da se pomiri sa gubitkom globalne dominacije.

PIŠE: Miladin Mitrović, starješina hrama Svetog Vasilija Ostroškog u Banjaluci

Na prvi pogled može izgledati čudno što mnogi savremeni analitičari koji prate aktuelne procese u Evropi vrlo često u svojim analizama pominju Osvalda Špenglera, njemačkog filozofa, tačnije njegovu senzacionalnu monografiju “Propadanje Evrope”, objavljenu poslije poraza Njemačke u Prvom svjetskom ratu.

Prema njegovom konceptu, zapadna kultura je doživjela svoj procvat tokom ere feudalizma, a sa prelaskom na kapitalizam u 19. vijeku, ona je ušla u fazu opadanja i postepenog izumiranja. Bez obzira na to što se neki zapadni sociolozi i političari 21. vijeka svjesno distanciraju od apokaliptičnog proročanstva Špenglera, ipak i oni ne mogu da ne priznaju činjenicu da zapadna civilizacija u cjelini, a posebno zemlje zapadne Evrope, proživljavaju složenu multivektorsku sistemsku krizu, koja obuhvata sve aspekte ljudskog života.

Fijasko

Monografije mnogih savremenih naučnika obiluju proročkim rasuđivanjima o propadanju zapadne civilizacije. Posljednjih godina na Zapadu su jedna za drugom objavljivane knjige sa sličnim naslovima: “Smrt Zapada”, “Samoubistvo Zapada”, “Smrt hrišćanske kulture”, “Posljednji dani bijelog svijeta”…

Glavna tema ovih djela ukazuje da je period dominantnog globalnog uticaja Zapada, koji je trajao više od 500 godina, počeo naglo da opada i da odnos snaga u svijetu doživljava duboke promjene. Štaviše, ovo stanje krize se sve više definiše kao agonija zapadne civilizacije kojoj prijeti potpuno nestajanje.

Postalo je očigledno da je “liberalni” model globalizacije, ukorijenjen u ranim devedesetim godinama prošlog vijeka, prije svega njena ekonomska komponenta, usmjerena na obezbjeđivanje liderstva i prosperiteta uske grupe država na račun ostatka svijeta, doživio potpuni fijasko. Globalistička koncepcija društvenog uređenja pokazala je nestabilnost da adekvatno odgovori na različite izazove, nesposobnost da se efikasno nosi sa brojnim problemima iako su njeni spoljašnji slogani bili naizgled izuzetno plemeniti.

Dvostruki standardi

Posljednji događaji u svijetu jasno su pokazali neodrživost koncepta unipolarnosti, kontraproduktivnost jednostranih akcija, besmislenost podrivanja međunarodnog prava, propast politike dvostrukih standarda. Najmračnija strana “zapadnocentričnog” modela globalizacije sastojala se u agresivnom nametanju “liberalnih” vrijednosti. Upotreba sile u procesu nametanja svojih ideologija, bez uzimanja u obzir nacionalne specifičnosti, postala je sveobuhvatni trend koji je u mnogim zemljama nezapadnog svijeta porađao apsolutno nezadovoljstvo, pa čak i otvoreni antagonizam prema kolektivnom Zapadu i njegovim ubjeđenjima.

Degradacija zapadnih društava i njihov unutrašnji rascjep uticali su na jačanje faktora kulturnog i religijskog identiteta naroda koji istorijski ne pripadaju zapadnom civilizacijskom prostranstvu.

Degradacija mnogih etičkih standarda zapadnog društva, zbog kojih je svijet postajao sve nestabilniji i nepredvidljiviji, bila je ključni povod za pojavljivanje sve veće sumnje i nepovjerenja u vrijednosti zapadnog društva. Postaje očigledno da će se produbljivanjem krize zapadne civilizacije povećavati broj problema i konfliktnih situacija, prije svega onih koje je Zapad vještački stvorio, sve dok se ne uspostavi nova ravnoteža između civilizacija koje se brzo razvijaju.

Vladajuće elite zapadnih zemalja, pokušavajući da održe dominaciju u svijetu, u svojim programskim aktivnostima podrivale su autoritet tradicionalnih vrijednosti i aktivno radile na demoralizaciji naroda i nacija. Ovakva politika zapadnih sila u 21. vijeku doprinijela je ne samo duhovno-intelektualnoj degradaciji zapadnih društava već i otvorenoj netrpeljivosti kolektivnog Zapada prema religijama, prije svega, pravoslavlju i islamu, koji njeguju i zalažu se za tradicionalne vrijednosti.

Religija i mržnja

Jedan od glavnih instrumenata direktnog izazivanja destabilizacije u društvima onih zemalja čiji politički lideri i narodi nisu bili spremni da prihvate zapadni koncept globalističkog uređenja svijeta bilo je raspaljivanje mržnje na religioznoj osnovi.

U zemljama sa većinskim pravoslavnim stanovništvom “prosvijećeni Zapad” je izazivao crkvene raskole koji su tragično dijelili narode i produbljivali društvene krize. Raskoli posijani u Ukrajini, Crnoj Gori, Makedoniji nisu samo izazvali genocidno gonjenje kanonskih hrišćana nego su narušavali jedinstvo pravoslavnog svijeta.

U muslimanskom svijetu Zapad je instalirao mnogobrojne sektaške pokrete koji su svojim aktivnostima skrnavili izvornu ljepotu i čistotu islama. Naravno, sekte su postojale i ranije, ali posljednjih godina bilo je previše primjera međuvjerskih sukoba i kriza.

Zabilježeni su nasilni sukobi između sunita i šiita, kao i između muslimana i hrišćana, između budista i muslimana, a posebno su alarmantni bili događaji u Burmi (Mjanmaru), Centralnoafričkoj Republici i Nigeriji. Međuvjerske borbe u Iraku i Siriji završene su znatnim žrtvama, a građanski sukobi između šiita i sunita u Pakistanu se i dan-danas šire.

Protesti protiv šiita zabilježeni su u Maleziji i južnom Tajlandu. Mnogokratno bezbožno i nemoralno spaljivanje svete islamske knjige Kurana, karikaturno ismijavanje Božijeg poslanika Muhameda u zapadnim zemljama otkriva dubinu duhovne izopačenosti u kojoj se nalazi zapadnoevropsko društvo.

Zalog opstanka

Pravoslavna i islamska civilizacija su po mnogim svojim društveno-socijalnim i etičkim stavovima veoma bliske. U obje civilizacije postoji jasno razumijevanje koliko je strogi moral važan u porodičnom životu, u odnosima polova, u javnom prostoru, u kulturi.

Zbog svega ovoga danas su pravoslavni hrišćani i muslimani pozvani da zajedno svjedoče o svom razumijevanju društvenih uređenja, pred savremenim prijetnjama degradirane zapadne civilizacije koja teži da nas primora da živimo ne po svojim pravilima, niti u skladu sa svojim izborom.

To je jedini zalog opstanka i očuvanja naših naroda i civilizacijskih vrijednosti koje još uvijek postoje u našim društvima. Uprkos svim našim dubokim teološkim razlikama i dramatičnim sukobima u prošlosti, mi uglavnom stojimo na zajedničkom kulturnom i vjerskom tlu – dublje razumijevanje duhovnog bogatstva naših svjetova naša je zajednička dužnost i obaveza.