Dr Kalamanda: Hormoni štitne žlijezde direktno utiču na rad skoro svake ćelije u organizmu

Štitna žlijezda je najveća endokrina žlijezda u ljudskom organizmu. Poznata je još i pod nazivima štitasta ili tiroidna žlijezda (tiroidea). Štitnjača izgleda poput leptira smještenog sprijeda, u donjoj polovici vrata, ispod grkljana, a ispred dušnika.

Prema riječima dr Sanje Kalamanda, spec. medicinske biohemije, radom štitnjače u fiziološkim okolnostima upravljaju hipotalamus i hipofiza.

Ona pojašnjava da je u nadzoru rada štitnjače najvažnija hipofiza koja pomoću tireotropina (TSH) potiče štitnjaču na stvaranje hormona, ali i na rast što može dovesti do povećanja štitnjače odnosno gušavosti (strume).

Dr Kalamanda kaže da je osnovna funkcija tiroidne žlijezde sinteza i sekrecija tiroidnih hormona. Ona ističe da hormoni štitne žlijezde direktno utiču na rad skoro svake ćelije u organizmu, te da su u štitnoj žlijezdi prisutne dvije vrste ćelija: folikularne i parafolikularne ćelije.

“Folikularne ćelije su dominantne i one sekretuju hormone koji sardže jod: trijodtironin – T3 i tiroksin – T4. Hormon štitne žlijezde T4 sadrži četiri, a T3 tri atoma joda, za čije je stvaranje neophodan jod iz hrane. Shodno tome, ćelije ove žlijezde imaju sposobnost da iz krvi preuzmu velike količine joda. Parafolikularne ćelije proizvode hormon kalcitonin, koji učestvuje u regulaciji koncentracije kalcijuma u organizmu i zajedno sa parathormonom i vitaminom D reguliše okoštavanje kosti“, kaže dr Kalamanda.

Ona ističe da su za stvaranje ovih hormona jednako važna i endogena jedinjenja poput proteina tireoglobulina, tireostimulirajućeg hormona (TSH) i enzima tireoidne peroksidaze.

Tiroksin (T4) je hormon čiju sekreciju tiroidea vrši u najvećem obimu.

Štitna žlijezda je vitalna hormonska žlijezda jer igra glavnu ulogu u metabolizmu, rastu i razvoju ljudskog tijela. Pomaže u regulisanju mnogih tjelesnih funkcija stalnim otpuštanjem stabilne količine hormona u krvotok. Hormoni štitne žlijezde neophodni su za pravilan rad svih ćelija organizma.

Posebno su važni za:

• Pravilan metabolizam – pospješuju stvaranje toplote, podstiču sintezu proteina, stimulišu razgradnju masti, utiču na nivo šećera, rad srca.
• Doprinose seksualnoj funkciji kod oba pola i održavanju trudnoće.
• Podstiču sposobnost učenja i pamćenja, utiču na emocije.
• Ključni su i za razvoj nervnog sistema u fetalnom periodu.

Prema riječima dr Kalamanda, kada dođe do smanjenjog ili povećanog lučenja hormona štitne žlijezde, tiroidna žlijezda pokušava da kompenzuje nastalo stanje tako što povećava odnosno smanjuje svoj rad.

Najčešća oboljena štitaste žlijezde su:

1. Hipertireoza – pojačan rad uslijed povećanog lučenja hormona
2. Hipotireoza – smanjen rad uslijed smanjenog lučenja hormona

Hipertireoza nastaje kada se pojačano luče hormoni štitne žlezde, a karakterišu ga simptomi kao što su:

• gubitak težine sa povećanim ili čak očuvanim apetitom
• umor
• slabost mišića
• pojačano znojenje i pojačana osjetljivost na toplotu
• ubrzan rad srca (tahikardija)
• paltipacija (lupanje srca) i aritmije (nepravilan rad srca)
• suvoća kože i kose
• poremećaj menstrualnog ciklusa
• nesanica, anksioznost, razdražljivost, emocionalna napetost
• gušavost (uvećanje štitne žlezde)

U slučaju pojačanog rada štitne žlijezde snižen je TSH, a povišeni su nivoi hormona T4 i T3.

Dr Kalamanda pojašnjava da je glavni uzrok hipotireoze nedovoljna proizvodnja tireoidnih hormona od strane štitne žlijezde.

“Čest uzročnik smanjene funkcije tireoidne žlijezde jeste hronični autoimuni tireoiditis Hašimotov sindrom, kada se stvaraju antitijela tiroidne peroksidaze (TPO) i tireoglobulina (Tg) koja napadaju sopstvene ćelije u organizmu. Pored autoimunog procesa i nedovoljan unos joda putem hrane jedan je od najčešćih mogućih uzročnika hipotireoze.

Dejstvo pojedinih lijekova i prisustvo infektivnih bolesti, kao što su: fibrozna upala štitne žlijezde, hemohromatoza, sklerodermija, amiloidoza, mogu da uzrokuju hipotireozu. Rijetko, hipotireoza može biti i posledica urođenog hipotireoidizma (oštećenje štitne zlijezde kod odojčadi), kao i poremećaj u radu hipofize ( kada hipofiza ne proizvodi hormon TSH)”, kaže dr Kalamanda.

Hipotireoza predstavlja stanje u kome je smanjeno lučenje hormona štitne žlijezde. Većina simptoma nastaje kao posljedica usporenosti metabolizma, a simptomi po kojima se prepoznaje smanjen rad štitne žlijezde su:

• porast težine uz slab apetit i zatvor (opstipaciju)
• zamor i pojačan osećaj pospanosti
• povećana osjetljivost na hladnoću,
• zaboravnost (problem sa pamćenjem)
• promjene raspoloženja
• usporen rad srca
• ukočenost, bol i otečeni zglobovi
• poremećaj menstrualnog ciklusa

U slučaju smanjenog rada štitne žlijezde je TSH povišen, dok su hormoni T4 i T3 sniženi.

“Hipertireoza je posljedica različitih faktora i stanja koja dovode do pojačanog lučenja hormona. Autoimuna bolest poznata kao Grejvsova bolest (Bazedovljeva bolest) je najčešći uzročnik hipertireoze u svijetu, posebno kod kod djece i adolescenata. Antitijela na TSH receptore bi trebalo određivati ukoliko se posumnja na Grejvsovu bolest. Zapaljenje štitne žlijezde tj. tireoiditis kao i Plamerova bolest (toksična struma i toksični adenom) – čvorići na štitnoj žlijezdi koji mogu izazvati njeno uvećanje, su rjeđi uzročnici hipertireoze“, navodi dr Kalamanda.

Postavljanje konačne dijagnoze bolesti, bilo da se radi o pojačanom ili smanjenom radu štitne žlijezde, obuhvata:

•  Pregled ljekara specijaliste (endokrinologa)
• Ultrazvuk štitne žlijezde
• Laboratorijske analize hormona štitne žlijezde

Ukoliko ljekar sumnja na postojanje oboljenja štitne žlijezde, dalje će uputiti pacijenta da uradi potrebne laboratorijske analize (hormone štitne žlijezde), kao i ultrazvuk štitne žlijezde.

Laboratorijske analize hormona štitne žlijezde možete raditi u Alfalab laboratorijama, a one mogu obuhvatati određivanje slijedećih parametara:

• TSH
• T4 (ukupni T4)
• FT4 (slobodni oblik T4)
• T3 (ukupni T3)
• FT3 (slobodni oblik T3)
• Anti TPO antitijela
• Anti TG antitijela
• Antitijela na TSH receptore
• Kalcitonin
• Tireoglobulin

Dr Kalamanda pojašnjava da se za analizu hormona štitne žlijezde koristi  venska krv, a unos hrane nema uticaja na parametre.

„Ukoliko osoba nije na supstitucionoj terapiji, krv se ne mora uzorkovati ujutru, već može i tokom dana. Rezultati analiza budu gotovi u toku istog radnog dana. Supstituciona terapija tireoidnim hormonima utiče na rezultate, te je bitno da se sintetski hormon ne pije prije dolaska u laboratoriju, već nakon davanja krvi na analizu”, navodi dr Kalamanda.

Ako osjetite bilo koji od gore navedenih simptoma povećanog ili smanjenog rada štitne žlezde, nakon pregleda ljekara bićete upućeni da uradite potrebne analize hormona štitne žlijezde.

Dr Kalamanda ističe da je obično, dovoljno da prvo uradite hormone TSH i FT4. Ovo su parametri koji najpreciznije govore ljekaru o stvarnoj, trenutnoj funkciji i aktivnosti vaše štitne žlijezde.

“Hormoni štitne žlijezde T4 i T3 u krvi mogu biti slobodni i vezani za proteine. Kako su samo slobodni hormoni aktivni, preporuka je da se laboratorijski određuje koncentracija slobodne frakcije, dakle – FT4 i FT3”, kaže dr Kalamanda.

Učestalije kontrole se više preporučuju ženama nego muškarcima, jer smanjena funkcija štitne žlijezde može nepovoljno uticati na menstrualni ciklus i mogućnost začeća. Činjenica je da se većinom problema sa štitnom žlijezdom može dobro upravljati, ukoliko se pravovremeno dijagnostikuju i liječe.

Prepustite laboratorijske pretrage i analizu Vašeg zdravlja i zdravlja vaših najbližih timu iskusnih i pouzdanih stručnjaka u Alfalab laboratorijama. Ova laboratorija radi veliki broj parametara na osnovu kojih se može dobiti kompletna slika o funkciji različitih organa, sistema organa i metaboličkih procesa u organizmu.

(A.M.)