Zaostavština bana Svetislava Tise Milosavljevića: Zlatna vremena banjalučkog Perikla

Prvi ban Vrbaske banovine bio je Svetislav Tisa Milosavljević, koji je upravljao Banjom Lukom od oktobra 1929. do aprila 1934. godine.

Milosavljević je ujedno i najznačajniji ban Vrbaske banovine, koji je gradu na Vrbasu ostavio mnoge građevine koje su i danas simbol Banje Luke.

Nova fizionomija

Milosavljević je sagradio Bansku upravu, Banski dvor, Dom kralja Petra, Sokolski dom, hotel „Palas“, Gradski park sa spomenikom Petru Kočiću, Higijenski zavod, današnje Narodno pozorište RS, Muzej RS, Trgovinsko-industrijsku komoru, a „udario“ je i prve asfaltirane ulice.

Istoričar Zoran Pejašinović u knjizi „Banja Luka“ piše da je Milosavljević zbog svega toga „s pravom stekao laskavo ime – Banjalučki Periklo“.

On je, dodaje Pejašinović, Banjoj Luci dao novu fizionomiju i dušu. Među Milosavljevićevim najznačajnijim zadužbinama u Banjoj Luci svakako je Banski dvor, koji je sagrađen 1932. godine.

Banski dvor imao je veliku salu za muzičke i pozorišne predstave, sale za sjednice, salone za prijeme, vijećnicu, stan za bana, apartmane za važne goste i pomoćne prostorije.

– Polovinom šezdesetih godina 20. vijeka ovo zdanje je pretvoreno u Dom kulture, a danas je to Kulturni centar Banski dvor u kojem se organizuju književni i muzički programi, izložbe, predstave, tribine i druge kulturne manifestacije – zapisao je Pejašinović.

Prekoputa Banskog dvora nalazi se Banska, odnosno Gradska uprava, koju je takođe podigao ban Milosavljević.

Potreba za ovom ustanovom, piše Pejašinović, javila se 1929. godine, kada je Banja Luka postala sjedište Vrbaske banovine.

– Da bi se izgradio ovaj reprezentativni objekt za banovinske službe, srušene su zgrade Bogoslovije, Bramerove apoteke i čuvenog hotela „Balkan“, a na njihovom mjestu je, za samo 13 mjeseci, izgrađen objekt sa oko 150 odaja – istakao je Pejašinović..

Pravougaoni reljefi

Pozorište Vrbaske banovine osnovano je 1930. godine. Ono je prvobitno bilo smješteno u Sokolani, a nakon četiri godine useljeno je u novu, današnju zgradu koja je sagrađena kao Dom kralja Petra.

I ovu zgradu podigao je Milosavljević.

– Dom je građen u stilu Bauhausa s elementima neoklasicizma, a po projektu Josifa Goldnera. Današnje pozorište prepoznatljivo je i po dva pravougaona reljefa ugrađena u kamenoj plastici. Za njihovu izradu angažovan je slikar i dekorater Dragutin Karlo Luka Ferdinando Dalmatik Inkiostri Medenjak – kazao je Pejašinović.

Medenjak, ban i Bocarić

Današnji Muzej RS nasljednik je Muzeja Vrbaske banovine, osnovanog 1930. godine. Idejni začetnik ove ustanove je Inkiostri Medenjak, a najveće zasluge za njen nastanak i početni razvoj imaju ban Milosavljević i prvi direktor Muzeja, slikar i etnolog Špiro Bocarić – zapisao je Pejašinović u knjizi „Banja Luka“.

(Avaz.ba)