Ekranizacijom bajki djeca postaju puki posmatrači čarobnih igra

Vile, čarobnjaci, magična bića, dobri i zli stanovnici svijeta bajki i priča odavno su prestali da komuniciraju sa djecom samo preko rečenica iz knjiga.

Čarobna stvorenja preselila su se na pozorišnu scenu, a u posljednje vrijeme njihova prva stanica postali su crtani filmovi, a tek kasnije, kada steknu popularnost idu u teatar. Glumci, pisci i reditelji ukazali su na neke od dobrih i loših strana ove pojave. Najbolji primjer je poznati i mališanima omiljeni crtać “Maša i Medo” koji će u februaru dobiti pozorišnu verziju u Dječijem pozorištu Republike Srpske u Banjaluci. Maša, energična simpatična djevojčica i dobroćudni medvjed vrlo brzo su osvojili srca mališana, a koliko su omiljeni najmlađima najbolje se uvjerila glumica Dječijeg pozorišta RS Đurđa Babić. Ona je u ulozi Maše prošlog mjeseca u “Snješkovu” bila pravi magnet za publiku.

– Kao glumica imam privilegiju i mogućnost da iskoristim već postojeću formu, u ovom slučaju lika Maše, da joj dam novu dimenziju koja podrazumijeva afirmativan sadržaj i živu interakciju. Dobro upakovan proizvod kod publike kao što su djeca vrlo kratko traje i nema povoljan uticaj na psihofizički razvoj djece. Cilj mi je da kroz već popularan lik pružim kvalitetan sadržaj koji će da ostavi dugotrajan i povoljan utisak – smatra Babićeva priznajući da joj se ubrzani moderni svijet uopšte ne dopada.

Živimo, dodaje, u eri hiperprodukcije kojoj površnost i ide na ruku jer se marketing često zloupotrebljava.

– Djeca sa predrasudom, a ne sa predznanjem dolaze i gledaju bajke i priče koje su prethodno ekranizovane. Tako su onemogućena da maštaju, da razvijaju sopstveno ja, svoju sliku o sebi i svom životu, kao i o životu oko sebe, već se od malena usmjeravaju da žive po šablonu – kaže Babićeva.

Književnik Tode Nikoletić, koji je veliki dio stvaralaštva posvetio najmlađima, primjećuje da svaki tehnološki i društveni razvoj sa sobom nosi i novi pristup u vaspitanju djece.

– Bioskop i televizija su oduvek imali veoma važnu ulogu u obrazovanju mladih. Dinamičan život, stvaranje potrošačkog društva, ekonomska kriza, televiziji su dali još veći značaj, a samim tim vezali dete magijom malog ekrana. Pozorište je postalo preskupo da bismo ga mogli svaki dan gledati, stadioni i sportske pozornice bezbednosno nesigurni, škole strogo definisane po obrascu državne institucije koja im uređuje obrazovnu matricu – ukazuje Nikoletić.

U takvom društvu, kaže, djetetu je data mogućnost jedino da komunicira sa televizijom.

– Mudri ljudi su se dosetili da je dete fascinirano animiranim filmovima i da od najranijeg detinjstva pokazuje najveću zainteresovanost za njih. Nekada davno su bili popularni “Diznijevi” filmovi, crtani filmovi “Warner Brothers”-a, Pera Detlić, Pink Panter. Danas su to animirani filmovi: “Maša i Medo”, “Ledeno doba”, “Kralj lavova”, “Sunđer Bob”… – rekao je književnik napominjući da su u svakom od ovih filmova jasno naznačeni odnosi koje djeca znatiželjno upijaju.

Kao lošu stranu animiranih filmova označava pasivno učestvovanje mališana u njima.

– Dete je samo puki posmatrač čarobne igre, što mu oduzima na neki način kreativnost. A najvažnije je kod deteta stvoriti želju za stvaranjem. Stvaralaštvo ga određuje i stvara ga kao ličnost. To je suština našeg postojanja na ovom lepom svetu – poručuje Nikoletić.

Reditelj i dramski pedagog Vitomir Mitrić smatra da pozorišna igra ima posebnu draž za publiku.

– Animirani film priči ne daje ono što daruje pozorište. Djetetu je potrebna magija, čarolija, maštovitost, dinamična igra i živa predstava u kojoj će moći da učestvuje i razmišlja. Filmu je najbliža lutkarska umjetnost. Ipak, idealan lutkarski tekst za djecu na današnjoj sceni ne bi trebalo da bude kopija filmske priče, jer lutkarsko pozorište ne trpi mnogo teksta – kaže Mitrić.

“Mala sirena”

Dječije pozorišta Republike Srpske već nekoliko sezona na sceni ima predstavu “Mala sirena” rađenu prema istoimenom “Diznijevom” crtanom filmu. Ni “Dizni” ni Dječije pozorište RS nisu se strogo držali originalne bajke Hansa Kristijana Andersena, nego su, što je i logično, za djecu radili vedriju i optimističniju priču. Pozorišnu “Malu sirenu” režirao je Aleksandar Pejaković, namijenjena je djeci od četiri do 12 godina, a naslovni lik tumači operska pjevačica Miljana Radinović.

Specijalni efekti kao mamac

Razlog zašto kućni reditelj Dječijeg pozorišta RS, Aleksandar Pejaković ponekad animirani film transponuje u pozorišnu predstavu isključivo je zbog toga, kako kaže, jer on ima jezgrovitiju priču od originalne bajke.

– Takođe izazov mi je da vidim koliko specijalnih efekata iz crtanog filma mogu da stvorim na sceni. Istina, vrlo malo pošto je procenat je ispod pet odsto, ali i to je dovoljno za mališane koji vole da gledaju likove koje su već upoznali na malim ekranima i srodili se sa njima. Nerijetko naša najmlađa publika povjeruje da Mala sirena ili Maša živi kod nas u Dječijem pozorištu – rekao je Pejaković.

(Glas Srpske)